Wie kent de Canon van Nederland?

Na tien jaar steggelen over een Nationaal Historisch Museum dat er uiteindelijk nooit kwam, is dit najaar in het Nederlands Openluchtmuseum de Canon van Nederland geopend. In 10 tijdvakken en 50 vensters wordt de bezoeker hier door de Nederlandse geschiedenis geleid. 

Het verhaal is bekend. De Haagse politiek bedacht dat er een Nationaal Historisch Museum moest komen, waarin de Nederlandse geschiedenis voor een groot publiek inzichtelijk zou worden gemaakt. Maar een kabinet en een bezuinigingsronde later, bleek er weinig meer over van het oorspronkelijke enthousiasme en werd de oprichting van het museum afgeblazen. Er was genoeg van de Nederlandse geschiedenis te zien in de bestaande collecties van het Rijksmuseum, zo was gedachte. Wel werd er geld vrijgemaakt voor de inrichting van een tentoonstelling over de Canon van Nederland in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem. Deze presentatie is sinds dit najaar te bezoeken.

Canon van Nederland
De basis voor de inrichting van het nieuwe gebouw in het Openluchtmuseum ligt in de Canon van Nederland. Deze lijst van 50 hoogte- en dieptepunten uit de Nederlandse geschiedenis werd in 2006 opgesteld door de commissie van Oostrom. De Canon is verdeeld in 10 tijdvakken en 50 vensters. De lijst is een bonte verzameling van geschiedkundige gebeurtenissen, belangrijke personen en culturele zaken.

Volgens de politiek zou iedere Nederlander de Canon van Nederland moeten kennen. Daarom vormt de lijst tegenwoordig de basis van het geschiedenisonderwijs en staan de onderwerpen centraal in de inburgeringscursus. Maar ken je de Canon wel? Weet je bijvoorbeeld wie Eise Eisinga is (Venster 25)? En wat zijn de belangrijkste daden van Floris V (Venster 6)?

De lijst voelt soms ook een beetje willekeurig aan. Waarom staat Annie M.G. Schmidt (Venster 45) op de lijst en is ons Sinterklaasfeest niet vertegenwoordigd? Vensters als De Patriotten, Buitenhuizen en Veelkleurig Nederland voelen ook wel erg breed. Maar goed, een lijst zal nooit perfect zijn en altijd discussie oproepen. Vol goede moed reizen we dus af naar Arnhem.

Tentoonstelling
De Canon van Nederland in het Openlucht Museum is hypermodern ingericht. Geen lange teksten of saaie voorwerpen, de expositie maakt veel gebruik van beelden, filmpjes en spelletjes. Alles is interactief. De belangrijkste ruimte bestaat uit een marktplein van Nederlandse geschiedenis waaraan 10 ‘filmset’-achtige ruimtes staan. Een filmset voor ieder tijdvak van de Canon van Nederland. Daarnaast zijn er drie korte films te zien over Nederland en eindigt de tentoonstelling met een gigantische digitale wand waarop alle 50 vensters te zien zijn.

Op een drukke dag voelt het marktplein benauwend. Er is relatief weinig ruimte en je staat vaak lang te wachten op de interactieve games en filmpjes. Opvallend is ook dat alles alleen in het Nederlands beschikbaar is. Buitenlandse bezoekers die geïnteresseerd zijn in de Nederlandse geschiedenis hebben hier niets te zoeken. Er is voor hen niets van te begrijpen. Bovendien is de tentoonstelling erg op kinderen gericht en weinig verdiepend. Voor meer informatie kan je met een tag onderwerpen selecteren en naar je toe laten mailen, maar ter plekke is het minimaal.

Boek
Voor meer verdieping is daarom ook een nieuw boek uitgegeven bij Walburg pers. Andrea Kieskamp en Hubert Slings hebben een zeer prettig leesbaar boek samengesteld, waarin alle onderwerpen uit de canon van Nederland de revue passeren. Het boek is ingedeeld in 10 hoofdstukken die overeenkomen met de tijdvakken in de canon. In deze hoofdstukken wordt de gehele geschiedenis van Nederland verteld. Het is geen schools boek, maar een kort overzicht van ons verleden waarin veel aandacht is voor persoonlijke verhalen. Zo worden niet alleen de belangrijkste geschiedkundige gebeurtenissen belicht, maar krijg je ook een indruk hoe mensen leefden. Zo leren we in het boek bijvoorbeeld dat Eise Eisinga een eigen planetarium bouwde in de 18e eeuw. Maar dat de verdere uitleg over de verlichting slechts twee paragrafen omvat, laat zien dat ook het boek vooral dient als korte kennismaking.

In het boek dat is uitgegeven bij de Canon van Nederland zijn de schrijvers bovendien vergeten de Vensters te benoemen. Voor een boek dat ‘de Canon van Nederland’ heet, is dit ronduit vreemd. Uiteraard komen alle onderwerpen uit de Canon wel aan bod in het boek, maar een lijst van de vensters ontbreekt. Ook een register is afwezig. Zo is het -zelfs met het boek in de hand- onmogelijk om de vensters van de Canon van Nederland te overzien. Het is een onbegrijpelijke keuze van de samenstellers.

De Canon van Nederland moet een overzicht bieden van “wat iedereen in elk geval zou moeten weten van de geschiedenis en cultuur van Nederland”. Maar of deze tentoonstelling en dit boek er nou echt in slagen om de geschiedenis goed uit te leggen is twijfelachtig. De expositie laat bezoekers vooral op een speelse manier kennis maken met sommige aspecten van de Nederlandse geschiedenis. Maar of mensen nou echt begrijpen waarom Eise Eisinga belangrijk is…

Canon van Nederland
Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem

Canon van Nederland
Walburg Pers, €19,95