Hoe België zijn nationale kunstcollectie laat verloederen

Het dak lekt, schilderijen hangen in donker en de moderne kunst collectie zit in het depot. De Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België is het belangrijkste museum van het land, maar de schilderijen hebben te lijden onder belabberde condities. Wie redt Rubens, Rembrandt en Brueghel van het Belgisch wanbeleid?

Stel je beheert een museum met de grootste kunstschatten van het land en er zit een gat in je dak; Wat doe je dan? Je zou alle belangrijke eeuwenoude kwetsbare schilderijen kunnen verwijderen en de lekkende zalen afsluiten. Je zou meteen een reparatieteam laten komen en het lek herstellen. Je zou natuurlijk ook gewoon een paar emmertjes kunnen neerzetten en wachten tot de overheid met geld komt voor een reparatie. U mag raden wat het Belgisch Museum voor Schone Kunst deed…

Lekkage

In februari 2016 werden na storm verschillende lekken het dak van oude Palais des Beaux Arts geconstateerd. In allerijl werden 16 werken geëvacueerd, werden emmers in de zalen geplaatst en werd er een spoedreparatie beloofd. Nu bijna een jaar later staan de emmers er nog steeds en is het aantal geëvacueerde werken verder opgelopen. Bordjes bieden excuus voor de situatie en benadrukken dat het museum afhankelijk is van de rijksgebouwendienst om maatregelen te nemen.

Het is niet de eerste keer dat het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten met lekkages te maken heeft. Het grote glazen dak van het Palais des Beaux Arts kampte in 2013 ook al met lekkages, waardoor een tentoonstelling met werk van Rogier van der Weyden voortijdig moest worden afgebroken. In 2009 was er bovendien al eens een lekkage in het depot van het museum. Toch hangen er anno 2017 nog steeds topstukken van Rubens en Jordaens onder het lekkende dak. Ongetwijfeld zullen de werken niet direct onder de waterdruppels hangen, maar het geeft te denken wat de effecten zijn op de luchtvochtigheid in de zalen.

Renovatie

Het museumgebouw uit 1887 schreeuwt om een renovatie. De zalen ogen oud en versleten en de verlichting in het museum is ronduit slecht. De zalen rondom de centrale hal worden van een afstand belicht met een soort gigantische bouwvakkerslampen in plaats van dat de werken afzonderlijk worden uitgelicht. In de kleine hoekjes die zich achter de classicistische zuilen bevinden, hangen de werken gewoon in het donker.

De taferelen doen denken aan een dorpsmuseum met wat schilderijtjes van een vergeten lokale kunstenaar. Het is schande dat het Koninklijk Museum van Schone Kunsten zijn dure collectie van Bruegel, Van Dyck, Bouts en andere topkunstenaars aan deze condities blootstelt. Toch lijkt er geen enkele politieke wil om aan deze situatie een einde te maken. Er komt geen extra geld en het museum krijgt ook niet de vrijheid om commerciële partnerschappen aan te gaan. De lekkages zullen ongetwijfeld binnenkort weer worden opgelapt, maar het lijkt wachten op het volgende gebrek aan dit verouderde gebouw.

Museum voor Moderne Kunst

De surrealistische taferelen in het grootste museum van België sluiten goed aan bij de kunstwerken in het Magritte Museum en het Fin de Siècle Museum, die ook in het gebouw huizen. Deze twee -museums in een museum- werden in de afgelopen tien jaar geopend en zorgden ervoor dat er geen ruimte meer was voor moderne kunst in het Belgisch nationaal museum. De prachtige collectie met Salvador Dali, Francis Bacon en Marcel Broodthaers huist tegenwoordig in het depot, op enkele losse werken na die als een soort treurige herinnering zijn achtergebleven.

Ondertussen heeft het Gewest Brussel plannen gepresenteerd om samen met het Centre Pompidou vanaf 2020 in een oude Citroëngarage een nieuw museum voor moderne kunst te openen. Samen met enkele privé-collecties moet dit een sprankelend nieuw museum voor moderne en hedendaagse kunst worden in Brussel. De werken uit de nationale collectie lijken hier door conflicten tussen de federale overheid en het gewest Brussel voorlopig geen plek te vinden. De overheid weigert simpelweg werken aan het gewest uit te lenen. Liever wordt  in de kelders van het verouderde gebouw een kleine tentoonstelling ingericht met een selectie moderne kunst. Het enige positieve wat daarover te zeggen valt, is dat de werken op verdieping -4 in ieder geval geen last zullen hebben van een lekkend dak…

KunstVensters heeft de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België gevraagd te reageren, maar het museum was niet bereikbaar voor commentaar.