Ik had vandaag een uitgebreid verslag gepland van de prachtige tentoonstelling met het werk van Eugene Atget in het fotomuseum in Rotterdam, maar die krijgen jullie nog van mij tegoed. Eerst is het tijd voor het laatste nieuws over de Da Vinci soap in Florence, waar een team van kunsthistorici op zoek is naar een verloren fresco van Leonardo da Vinci. De verwachte ethische discussie is losgebarsten, nu 150 kunsthistorici een petitie hebben getekend waarin wordt opgeroepen om te stoppen met de zoektocht!

Afgelopen weekend berichtte ik al over de geschiedenis van de verloren da Vinci fresco (zie hier het oorspronkelijke bericht). In het kort, Michelangelo en Leonardo da Vinci hebben rond 1500 in dezelfde zaal aan twee fresco gewerkt, maar beide werken zijn verloren gegaan. Een groep wetenschappers gelooft nu dat het werk van Da Vinci niet verloren is gegaan, maar verstopt zit achter een muur die bij latere werkzaamheden voor de oude muur is geplaatst. Het probleem is nu, dat Giorgio Vasari in 1568 een stel prachtige fresco’s op de nieuwe muur heeft geschilderd.

En dat is volgens 150 historici van over de hele wereld nou precies de reden dat er acuut gestopt moet worden met de zoektocht. Tijdens het onderzoek naar de verborgen da Vinci worden namelijk gaten geboord in de fresco’s van Vasari. Hiermee wordt dat werk beschadigd. Volgens de 150 gaat dit in tegen alle ethische afspraken rondom het goed conserveren van kunst. Vooral omdat het maar zeer de vraag is of er inderdaad een werk van Da Vinci op de oude muur te vinden is.

De groep wetenschappers onder leiding van de Italiaan Maurizio Seracini wijst de argumenten van de hand. Ze proberen immers de werken van Vasari zo min mogelijk te beschadigen door de gaten te boren in de delen van de fresco die al beschadigd zijn. Bovendien zullen zij de fresco’s van Vasari na deze zoektocht restaureren zodat de gaten weer verdwijnen.

Giorgio Vasari
De ethische discussie is heel moeilijk te voeren zolang niet bekend is of er inderdaad een werk van Leonardo da Vinci achter het werk van Giorgio Vasari te vinden is. Tegenstanders van het onderzoek voeren daarom aan dat de kans heel erg klein is dat er daadwerkelijk een verborgen Da Vinci bestaat. Zij beweren dat Vasari nooit een werk van Leonardo da Vinci zou bedekken omdat hij erg tegen Da Vinci opkeek.

Toch is ook die bewering hoogst twijfelachtig, aangezien er een ander beroemd voorbeeld is waarin Vasari wel een ander kunstwerk bedekte. In de Santa Maria Novelle kerk, eveneens in Florence, hangt namelijk een fresco van Masaccio waar Vasari uiterst lovend over schreef in zijn boek ‘Levens van de Artiesten’. Toch werd er eind 16e eeuw een altaarsteen voor de fresco geplaatst en kwam er op deze steen een schilderij te hangen van de hand van Vasari, speciaal in opdracht gemaakt. Twee eeuwen lang was Masaccio’s fresco verborgen achter een schilderij van Vasari. Het duurde tot 1861 voordat de altaarsteen werd verplaatst en de verloren Masaccio weer tevoorschijn kwam. Tegenwoordig is Masaccio weer voor iedereen te bekijken.

Het is dus niet ondenkbaar dat Vasari eenzelfde trucje heeft uitgehaald met de fresco van Leonardo da Vinci. Je zou het kunnen zien als een manier om zijn favoriete fresco’s te redden. In plaats van ze over te schilderen, plaatste hij een nieuwe muur voor de fresco’s zodat de oude werken bewaard konden blijven. Aangezien het onmogelijk is om Vasari’s gedachten te lezen en zijn overwegingen te begrijpen, kunnen we alleen maar gokken hoe het zit.

Ondertussen eisen de 150 kunsthistorici dat er eerst andere experts worden geconsulteerd voordat Seracini en zijn team meer gaten gaan boren. Of deze eis wordt ingewilligd is op dit moment nog onbekend. Mochten ze toch doorgaan, dan kan deze week duidelijk worden of er nog meer pigmentsporen worden gevonden. Verder analyse van deze sporen gaat nog maanden labwerk kosten. Dit verhaal wordt dus ongetwijfeld vervolgd!

Zie ook ons eerdere bericht: Michelangelo vs. Leonardo en de zoektocht naar de verloren fresco
En het vervolg op deze zaak:  Eerste sporen da Vinci fresco gevonden!