Videokunstenaars domineren de Whitney Biennale in New York. Alfredo Jaar maakt de angst voor politiegeweld invoelbaar. Coco Fusco rouwt om vergeten slachtoffers van corona. Wat zijn de hoogtepunten van de Whitney Biennale?

De Whitney Biennale werd door coronamaatregelen keer op keer uitgesteld. De voorbereidingen begonnen al in 2019. Sindsdien is de wereld flink veranderd: Racismeprotesten, coronapandemie, een nieuwe Amerikaanse president en oorlog in Oekraïne. Zekerheden zijn verdwenen, vrijheid staat onder druk.

Alfredo Jaar

Vooral de video-werken die reflecteren op de recente ontwikkelingen maken daarom veel indruk. Alfredo Jaar combineert een film over de racismeprotesten in juni 2020 met een windinstallatie. Demonstranten werden met laagvliegende helicopters en traangas verjaagd zodat voormalig president Donald Trump een foto kon maken met een Bijbel voor de St. John’s Episcopal Church. Kijkend naar de beelden in de harde wind, voel je de angst van de demonstranten.

Het grote aantal abstracte werken in het Whitney museum lijkt nog een restant van de plannen uit 2019. Hoewel de gelaagde schilderijen van James Little schitterend zijn, voelen ze niet op hun plek. Hoe kan je je druk maken over kleur en vorm, terwijl de wereld in brand staat? Het is kunst voor de kunst, gepriegel in de marge.

Whitney Biennale

De Whitney Biennale van 2022 doet daarom denken aan de jaren na de Eerste Wereldoorlog. Na de opkomst van de avant-garde kunst als kubisme en futurisme, keerden kunstenaars na de oorlog massaal terug naar figuratie. Georg Grosz en Otto Dix toonden de lelijkheid van de wereld. Zelfs Picasso begon opnieuw realistisch te schilderen.

Na grote gebeurtenissen zoeken kunstenaars confrontatie met de harde werkelijkheid. Het is alsof realistische kunst bijdraagt aan het verwerkingsproces. In het Whitney Museum is het menselijk lijden dan ook belangrijk thema. Op de donkere 5e verdieping vol zwarte muren en vloeren staat een beeld van kogelhulzen dat het lijden door oorlog symboliseert.

Video Kunst

Videokunst is de realistische kunst van de 21e eeuw. Schilderijen kunnen de directheid van beeld niet evenaren. De bijna poëtische film “Your Eyes Will Be An Empty Word” van Coco Fusco toont de eenzaamheid van verlies. Golvende beelden tonen een bootje in de wateren rond Hart Island, het grootste massagraf in de Verenigde Staten. Anonieme slachtoffers van COVID-19 in New York werden hier begraven.

Net als de films van Alfredo Jaar weet Coco Fusco het publiek te raken. Iedereen heeft recht op een afscheid, een herinnering. Met iedere bloem die ze vanuit het bootje in het water gooit, maakt ze de harde cijfers van de coronadoden invoelbaar.

KunstVensters present deze week een tweeluik over de belangrijkste biennales. Lees ook het tweede artikel met de hoogtepunten van de Biennale van Venetië!