de Levensstroom van Thomas Cole’s Weelderige Landschappen

Vroeg Amerikaanse kunstenaars waren overdonderd door de woeste natuur van het continent. Ze vonden in de landschappen de vrijheid en de schoonheid van het nieuwe land. De Amerikaanse landschapschilder Thomas Cole zag in de wijdse Amerikaanse landschappen een allegorie op het leven. Dagdelen, seizoenen en flora dienen als symbool voor vergankelijkheid.

Zijn wieg stond in Engeland, maar Thomas Cole woonde en werkte vrijwel zijn gehele leven in Amerika. Samen met andere Europese ‘settlers’ bouwde hij in Amerika een nieuw bestaan op. Waar Europese kunstenaars werkten in eeuwenoude kunsttradities vanaf de Grieken en Romeinen, hadden Amerikaanse kunstenaars een onbeschreven doek. De overweldigende natuur van Amerika groeide uit tot het belangrijkste thema in 19e eeuwse Amerikaanse schilderijen.

Voyage of Life Cycle

De vroeg schilderijen van Thomas Cole tonen het Amerikaanse landschap. De Catskill Mountains, the White Mountains, Niagara Falls: Cole reisde door het land om de mooiste plekken vast te leggen. Zijn werkwijze volgde wat veel Amerikanen deden: ontdekken, verkennen en vestigen. Amerika was een nieuw wereldrijk in opbouw.

In latere schilderijen gebruikt Cole het landschap als allegorie voor een grotere boodschap. In de serie “Voyage of Life” laat Thomas Cole de verschillende stadia van het leven zien. In “Childhood” zien we een bootje met een baby uit een grot varen. De grot staat symbool voor het mysterieuze begin van het leven en de de smalle rivier laat zien hoe beperkt het blikveld van een kind is. Het bootje wordt gevaren door een engel, die waakt over het jonge kind.

In het tweede schilderij (“Youth”) vaart het kind de boot zelf en kijkt de engel van de kant toe. De rivier is breder geworden en wordt omgeven door een weelderig landschap met op de achtergrond een luchtkasteel. Het schilderij toont de jeugdige blik op de wereld, vol idealen, dagdromen en energie om de wereld te verbeteren.

Symboliek

Maar het leven blijkt harder dan een jeugdige blik kon vermoeden. In het schilderij “Manhood” is de weelderige stroom veranderd in een woeste rivier met rotsen als obstakels. De man zit biddend in het schip. Hij vertrouwt op zijn geloof en weet dat de engel in de hemel hem zal beschermen. In het laatste schilderij “Old Age” is de levensstroom uitgemond in de oceaan. De engel is uit de hemel afgedaald om de oude man op te halen. Alle levende planten zijn verdwenen en hebben plaatsgemaakt voor rotsen. Het licht van de hemel is het enige wat nog rest.

Thomas Cole benadrukt de symboliek in de schilderijen door vier verschillende seizoenen te schilderen. Waar Childhood in de lente afspeelt, zien we de planten groeien in de zomer (Youth) en kaal worden in de herfst (Manhood). Het slotstuk Old Age toont een winterbeeld. Ook zijn op de schilderijen verschillende momenten van de dag te zien (ochtend-middag-avond-nacht) als symbool voor de vergankelijkheid van het leven.

Course Empire Cycle

Hetzelfde trucje past Thomas Cole toe in de Course Empire Cycle. Deze serie toont in vijf werken de stadia van een wereldrijk: 1) het primitieve ontstaan; 2) de idyllische staat van vooruitgang; 3) de voltooing; 4) de verwoesting en 5) de verlatenheid. Ook deze schilderijen volgen de momenten van de dag. De gebouwen benadrukken de ontwikkeling van het rijk, van hutje tot tempel en uiteindelijk tot ruïne.

Cole’s landschapsschilderijen waren een inspiratiebron voor een hele generatie kunstenaars: de Hudson River School. Deze kunstenaarsgroep vertegenwoordigde het ultieme Amerikaanse gevoel van vrijheid, grootsheid en ongeremde mogelijkheden. Om in termen van Cole’s Course Empire Cycle te spreken: Veel Amerikanen voelden dat hun land in de idyllische fase zat in de 19e eeuw. Sommige optimisten claimen zelfs dat het Amerikaanse rijk nooit verwoest zal worden.