Komen de Elgin Marbles ooit terug uit het British Museum? -

Sinds de 19e eeuw staan de beroemde Elgin Marbles in het British Museum. Deze marmeren beelden die ooit het Parthenon sierden, werden in de 19e eeuw door Lord Elgin meegenomen. Nu het Verenigd Koninkrijk uit de EU is gestapt, worden de beelden mogelijk teruggevraagd. In een eerste reactie laat het British Museum weten niet van plan te zijn de beelden te retourneren.

Griekenland vraagt al jaren om de teruggave van de Parthenonsculpturen. In ontwerpdocumenten voor de onderhandelingen over de toekomstige handelsrelaties tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie, blijkt dat Griekenland voor het eerst steun krijgt van de EU. In het document staat geschreven dat “de partijen, in overeenstemming met de regels van de Unie, kwesties [zullen] adresseren die betrekking hebben op het retourneren of schadeloosstellen van onwettig verwijderde culturele objecten aan de landen waar ze vandaan komen.”

Lord Elgin

In de 19e eeuw was Griekenland onderdeel van het Ottomaanse rijk. Thomas Bruce, de 7e Graaf van Elgin, was destijds Brits ambassadeur en kreeg van de sultan toestemming om de beelden te onderzoeken. Tussen 1801 en 1804 bracht hij de marmeren beelden van Athene naar Londen. Later werden de beelden verkocht aan de Britse regering en in 1816 werden de Elgin Marbles opgenomen in het British Museum in Londen.

Een deel van de beelden toont de strijd tussen de Lapithen en de Centauren. De Lapithen waren een bergvolk in Thessalië, die vaak worden beschreven als stormdemonen. Op het fries staat een parade afgebeeld tijdens het religieuze Panathenaia festival. Het fries is 160 meter lang en bestaat uit 378 mensen en 245 dieren.

Al decennia lang claimt Griekenland dat de beelden onrechtmatig zijn verkregen. Toestemming voor onderzoek is immers niet hetzelfde als toestemming om de beelden van het Parthenon te verwijderen. De Griekse regering spreekt daarom van kunstroof. Lange tijd hielden de Britten vol dat de beelden in Londen beter geconserveerd zouden worden. Maar deze tegenargumenten hebben nog maar weinig overtuigingskracht, aangezien Griekenland een modern museum heeft gebouwd dat in 2009 zijn deuren opende.

Europese Unie

De EU bemoeide zich tot op heden niet met de Griekse claim. Het Verenigd Koninkrijk en Griekenland waren immers beide lidstaten van de unie. Maar na de Brexit lijkt het standpunt van de EU veranderd en zijn ze de marmeren beelden op de agenda gezet bij het opstellen van een handelsovereenkomst. Het is duidelijk dat de EU een harde lijn kiest bij deze onderhandelingen.

Het British Museum heeft in een reactie laten weten niet van plan zijn de beelden te retourneren. Volgens de woordvoerder zijn de beelden met toestemming de Ottomaanse sultan naar het Verenigd Koninkrijk gekomen en is er dus geen sprake van diefstal. Ook Downing Street heeft laten weten dat teruggave “is just not happening”.

UNESCO en de Britse Liberal Democrats spraken zich eerder al uit voor teruggave. Met deze nieuwe stap van de EU zal de druk op het British Museum alleen maar toenemen. Wij volgen het verhaal de komende tijd en houden u op de hoogte!

Update (3 dec 2022): Volgens de Griekse krant Ta Nea zijn er in het geheim gesprekken gaande tussen het British Museum en de Griekse overheid. Ondertussen zou een akkoord zich in een “vergevorderd stadium” bevinden. Vanuit Griekenland hoopt men nog steeds op teruggave.