Paul Bril: Favoriete Kunstenaar van de Paus

Paus Clemens VIII liet de grootste audiëntiezaal van zijn paleis decoreren door Paul Bril. Bril werd geboren in Breda en groeide op in Antwerpen. Hij is tegenwoordig in de vergetelheid geraakt, maar behoorde tot de populairste schilders van Rome. Hoe werd deze Nederlands-Vlaamse schilder de favoriete kunstschilder van de paus?

In 1589 gaf paus Sixtus V de opdracht voor de bouw van een nieuw pauselijk paleis. Het oude paleis dat zo mooi werd versierd door Michelangelo en Raphael werd verlaten. Sinds begin 17e eeuw woont de paus op de 1e verdieping van het nieuwe apostolisch paleis (later op de 3e verdieping). Voor de vele audiënties en ontvangsten van de heilige vader werden op de 2e verdieping twaalf zalen ingericht.

Sala Clementina

In 1600 gaf paus Clemens VIII de opdracht om de grootste audiëntiezaal (de Sala Clementina) met frescos te versieren. Hij huurde de uit Vlaanderen afkomstige kunstschilder Paul Bril in om een fresco te maken van zijn illustere voorganger Sint Clemens. Clemens leefde eind eerste eeuw en was de vierde paus. Hij stierf een marteldood.

Paul Bril nam de meest dramatische scene uit het leven van Sint Clemens (zie afbeelding boven dit artikel). Omdat Clemens probeerde gevangenen te bekeren, werd hij aan een anker gebonden in zee gegooid. Bril schilderde Clemens daarom op een boot met een anker om zijn nek. De andere frescos in de zaal werden gemaakt door Giovanni en Cherubino Alberti.

Paul Bril

Paul Bril werd vermoedelijk geboren in Breda, maar woonde vrijwel zijn gehele jeugd in Antwerpen. Hij kwam uit een kunstenaarsgeslacht, want zijn vader en zijn broer waren ook kunstschilder. Sterker nog, zijn broer Matthijs Bril werkte al in Rome, voordat Paul naar Italië trok. Samen werkten ze aan schilderijen en frescos totdat Matthijs overleed in 1583.

Paul Bril specialiseerde zich in landschappen en werd geïnspireerd door het kleurgebruik van Titiaan. Zijn werken waren populair bij de invloedrijke families zoals de Colonna, Borghese, Mattei en Barberini in Rome en De Medici in Florence. Maar hij werd pas echt succesvol toen paus Clemens VIII (Ippolito Aldobrandini) zijn mecenas werd en hem inhuurde om zijn paleis van frescos te voorzien.

Landschappen

De Sala Clementina was de grootste audiëntiezaal en dat Bril hiervoor de opdracht kreeg, laat zien welk aanzien hij genoot. Vooral heuvelachtige landschappen waren zijn specialiteit. Hij gebruikte kleurperspectief om diepte weer te geven: felle kleuren op de voorgrond, blauw-achtige kleuren op de achtergrond. Vaak zijn er in een hoekje van zijn schilderijen mensen weergegeven om de grootsheid van de natuur te benadrukken. Toch zijn de landschappen ook altijd een beetje geïdealiseerd, met bruggetjes, prieeltjes en kastelen op de achtergrond.

Na zijn tijd bij de paus werd Bril het hoofd van de St. Lucasacademie van Rome, de belangrijkste kunstacademie van de stad. Ondanks dit succes is Paul Bril in Nederland in de vergetelheid geraakt. Buiten twee landschappen op doek in het Mauritshuis en het Boijmans, bezit het Bonnefanten een klein werkje op koper. Bril gebruikte op het eind van zijn loopbaan vaak dit gladde materiaal, omdat hierop beter details konden worden geschilderd. Het zijn de enige drie schilderijen in Nederland. Dus om de echt mooie werken van Paul Bril te ontdekken, moet je op audiëntie bij de paus!

Vergeten Kunstenaars
Kate en Christoffel Bisschop – William Adolphe Bouguereau – Paul Bril – Joost van Geel – Artemisia Gentileschi – Mathieu Kessels – Jean Paul Laurens – Bart van der Leck – Peter Lely – Edmonia Lewis – Jan Lievens – Jean Étienne Liotard – Jan Maelwael – Suze Robertson – Henriëtte Ronner-Knip – Raden Saleh – Elisabetta Sirani – Joaquin Sorolla – George Stubbs – Franz von Stuck – Vasili Veresjtsjagin – Rombout Verhulst – Franz Xaver Winterhalter – Anders Zorn