Hoe werd de oudste foto ter wereld gemaakt?

De Franse uitvinder Nicéphore Niépce maakte in 1827 de eerste foto ter wereld. Vanuit zijn raam maakte hij een foto van zijn tuin. Tegenwoordig maken we met een druk op onze telefoon een kiekje, maar begin 19e eeuw had Niépce dagen nodig om zijn gevoelige plaat te belichten. Hoe maakte hij de eerste foto ter wereld?

Nicéphore Niépce was een echte uitvinder. Hij was tientallen jaren bezig om de techniek te ontwikkelen waarmee hij foto’s kon maken. Voor zijn eerste experimenten gebruikte hij papier met zilver-zout, dat zwart werd door licht. In 1816 maakte hij zo met een camera obscura het eerste beeld van de natuur: een uitzicht vanuit een raam. Het was een negatief dat snel verdween omdat het papier uiteindelijk volledig zwart werd. Hij noemde deze tijdelijke afbeeldingen “retina’s”.

Nicéphore Niépce – Cheval avec son conducteur

Kardinaal Georges d’Amboise (links de oorspronkelijke ets, rechts de heliograaf van Niépce)

Heliografie

Niépce ontdekte rond 1825 dat de grondlaag die veel etsers gebruikte om hun koperen platen voor zuur te beschermen, lichtgevoelig was. Deze grondlaag bestond uit Syrisch asfalt (ook Bitumen van Judea genoemd) en werd hard als het lang belicht werd. Hij gebruikte deze techniek om met licht etsplaatsen te maken. De niet-belichtte stukken konden na de belichting worden weggewassen en zo bleven er groeven achter in de grondlaag. Niépce noemde zijn nieuwe techniek ‘heliografie’.

Niépce gebruikte de techniek in 1825 om een afbeelding van een paard te maken. Hij smeerde een koperen plaat in met het Syrisch asfalt en duwde hier een bestaande tekening op, die hij doorzichtig had gemaakt met lak. Na enkele uren belichten was de grondlaag hard geworden en kon hij de onbelichte delen (onder de lijnen) wegwassen. Niépce gebruikte de plaat nu net als een etser (zie hier voor uitleg van de ets-techniek). Hij baadde de plaat in zuur en maakte afdrukken van de plaat.

De Oudste Foto

Niépce ontwikkelde de techniek verder en merkte dat tinnen platen beter werkten dan koper. Hij maakte in 1826 een reeks succesvolle afdrukken van een 17e eeuwse gravure van kardinaal Georges van Amboise. Hoewel de afdrukken gemaakt werden met lichtgevoelig materiaal waren dit nog geen echte foto’s. Niépce gebruikte immers nog steeds de ets-techniek om zijn afdrukken te maken.

Maar in 1827 plaatste hij zijn lichtgevoelige tinnen platen in een camera obscura voor het raam. Er was niet langer direct contact tussen zijn plaat en een tekening. Hij gebruikte de lens van de camera obscura om de plaat te belichten. Niépce maakte zo de eerste foto ter wereld. Het was geen ets/afdruk meer, de plaat zelf was het resultaat (de foto).

Lange tijd is gedacht dat de belichtingstijd van deze eerste foto ongeveer 8 uur is geweest omdat de gebouwen aan beide kanten in het zonlicht staan. Maar uit recent onderzoek naar de aantekeningen van Niépce weten we dat hij waarschijnlijk zelfs meerdere dagen heeft belicht. Met het gemak waarmee we tegenwoordig een foto maken, is zo’n lange tijd bijna niet meer voor te stellen!