Na 25 jaar keert Luc Tuymans terug naar Museum De Pont voor een grote tentoonstelling van zijn werk. ‘The Return’ laat zien hoe Tuymans uitgroeide tot een succesvol kunstenaar. Maar tegelijkertijd is de tentoonstelling een ode aan afscheid nemend directeur Hendrik Driessen. 

Bijna dertig jaar geleden begon Hendrik Driessen als directeur van Museum De Pont in Tilburg. Er was nog geen collectie, alleen het nalatenschap van de Tilburgse ondernemer Jan de Pont. Onder leiding van Driessen werd besloten om niet in de breedte, maar in de diepte te gaan verzamelen. Het streven was om van geselecteerde kunstenaars een ‘sleutelwerk’ te verwerven en vervolgens deze kunstenaars jarenlang te blijven volgen.

Luc Tuymans

Zo werd in 1995 Luc Tuymans door Hendrik Driessen geselecteerd voor een tentoonstelling in De Pont. Gelijktijdig werden meerdere werken aangekocht voor de collectie van het museum. Deze zomer neemt Hendrik Driessen na 30 jaar afscheid van Museum De Pont en keert Luc Tuymans terug voor een tentoonstelling: The Return.

In 1995 was Tuymans nog een relatief onbekende kunstenaar. Museum De Pont bracht de eerste museale tentoonstelling van Tuymans in Nederland. Sindsdien raakte de carrière van Tuymans in een stroomversnelling. Hij exposeerde meerdere malen op de biennale van Venetië, kreeg een tentoonstelling in de Tate Modern en een rondreizend retrospectief in de Verenigde Staten. Tuymans werd een grote naam. Museum De Pont toont nu werken uit alle periodes van zijn loopbaan.

The Return

Tuymans schildert vaak naar aanleiding van foto’s of filmbeelden. Neem nou het schilderij ‘Mr Sagawa’. We zien een man op een trap, die ons recht aankijkt. Op zich een compositie die weinig aandacht trekt, maar door de fletse kleuren heeft het schilderij iets onbehaaglijks. Wie is deze Sagawa? Wat staat hij daar te doen op die trap?

Het nare voorgevoel blijkt terecht. Sagawa is één Japanse man die in 1981 een Nederlandse studente vermoordde in Parijs. Hij had seks met haar dode lichaam en at vervolgens delen van haar lichaam op. Sagawa werd opgepakt, maar uiteindelijk nooit veroordeeld. Na 15 maanden in een psychiatrisch ziekenhuis was hij weer vrij. De man op het schilderij van Tuymans lijkt inderdaad niet te vertrouwen…

Historie

Het werk van Luc Tuymans zit vol met dit soort historische verwijzingen. Een goed voorbeeld is het portret dat hij maakte van de Belgische koning Boudewijn, die zijn vliegtuig uitkomt bij een bezoek aan Congo. Deze Belgische kolonie is jarenlang uitgebuit door de Belgische koninklijke familie. Tuymans schilderde het werk voor de biennale van Venetië, waarin hij het werk combineerde met een portret van Lumumba, de eerste Congolese president. De serie maakte internationaal veel los als aanklacht tegen het slavernijverleden. Toch zijn de beelden niet oordelend, maar dwingen ze tot nadenken.

In 2001, het jaar van de aanslagen op de Twin Towers, schilderde hij vier “Prisoners of War” uit de Golfoorlog. De kiekjes tonen vier doodgewone jongens, die gevangen lijken in een schaduw. Uiteindelijk zijn soldaten ook maar gewoon mannen die hun werk doen. Tuymans’ cynische blik op oorlog blijkt nog beter in “Mayhem” uit 2003, waarin hij oorlog terugbrengt tot een spelletje paintball. Alsof hij wil zeggen: Wat is het belang van oorlog?

Driessen
Hendrik Driessen herkende het talent van Tuymans al in 1995 en bouwde een langdurige relatie op met de kunstenaar. Museum De Pont heeft ondertussen 16 werken van Tuymans in bezit en meerdere anderen in langdurig bruikleen. Juist deze betrokkenheid maakt de nieuwe tentoonstelling van Tuymans mogelijk. The Return is daarom meer dan de volgende Tuymans expositie: het is een ode aan de aanpak van Hendrik Driessen.

Driessen kreeg bij zijn afscheid een boek met teksten van alle 80 kunstenaars uit de collectie van De Pont. Het laat zien hoe betrokken de kunstenaars zich bij het museum voelen. Hendrik Driessen laat Museum De Pont na 30 jaar achter in topconditie. Een schitterende gebouw, een indrukwekkende collectie, maar vooral een goed netwerk van kunstenaars en daar kunnen veel musea nog wat van leren!

Credits foto bovenaan dit artikel: Peter Cox – Zaaloverzicht met Anonymous II-VI-V