De Doodsangst van Jezus inspireerde Gauguin (Witte Donderdag)
Als Jezus weet dat hij verraden gaat worden, wordt hij overvallen door doodsangst. Eenzaam bidt hij tot God als zijn apostelen liggen te slapen op de olijfberg. Paul Gauguin werd geraakt door deze dramatische scene en herkende zich in de eenzaamheid van Jezus. Hij schilderde een bijzonder schilderij waarin hij een zelfportret gebruikt voor het gezicht van Jezus.
Volgens het evangelie van Matteüs ging Jezus na het laatste avondmaal een stuk wandelen in de tuin van Getsemane aan de voet van de olijfberg. De apostelen Petrus, Johannes en Jacobus (de meerdere) gingen met hem mee. Omdat Jezus wist welke dood hem te wachten stond, raakte hij enorm verdrietig en zocht een momentje voor zichzelf om te bidden. In een moment van doodsangst, zei hij: ‘Vader, als het mogelijk is, laat deze beker dan aan mij voorbijgaan!’. Even was zijn angst groter dan zijn wil om het geloof te verspreiden.
Toen hij terugkwam van zijn gebed, trof hij de apostelen slapend aan. Teleurgesteld dat ze niet wakker waren gebleven, kwam Jezus weer tot zichzelf. Hij besloot nogmaals te bidden: ‘Vader, als het niet mogelijk is dat deze beker aan mij voorbijgaat, laat het dan gebeuren zoals u het wilt.’ Zijn kracht was teruggekeerd en hij gaf zich over aan de wil van God. Kort hierna werd Jezus gearresteerd doordat Judas hem verraden had.
Kunstgeschiedenis
De scene in de tuin van Getsemane is een favoriet onderwerp van kunstenaars. De sterke wil van Jezus die uiteindelijk zijn doodsangst overwint, is een zeer emotionele scene in de Bijbel. De slapende apostelen laten zien hoe Jezus alleen voor zijn moeilijke einde stond. Juist zijn eenzaamheid en het korte moment van zwakte zijn zeer invoelbaar.
In de Renaissance hebben Bellini en Mantegna geprobeerd de complexiteit van het verhaal in één beeld te vangen. Ze tonen een biddende Jezus tot God, die niet direct staat afgebeeld maar wordt vertegenwoordigd door engelen. Op de voorgrond zien we de apostelen slapen, terwijl op de achtergrond Judas al komt aanlopen met een stoet soldaten.
Gauguin als Jezus
Gauguin was geraakt door de eenzaamheid van Jezus in de tuin van Getsemane. Hij zag in Jezus een man die vocht voor zijn idealen en hierbij de hele wereld moest overtuigen. Voor Gauguin was dit een mooi metafoor voor zijn eigen positie in de kunstwereld. Het is nu niet meer voor te stellen, maar in 1889 was de stijl van Gauguin niet geliefd. Zijn meest recente tentoonstellingen in Parijs waren een mislukking en hij voelde zich onbegrepen.
In het schilderij ‘Jezus op de Olijfberg’ toont hij zichzelf daarom in de rol van Jezus. De bomen op de achtergrond lijken ook niet meer echt op olijfbomen, maar meer op tropische bomen die hij kende van Martinique. De mannen op de achtergrond zijn mogelijk soldaten, maar helemaal zeker is dat niet. Het grootste contrast bereikt Gauguin door zijn kleurgebruik: Warme kleuren voor zijn zelfportretten in de voorgrond en koele kleuren voor de achtergrond in de harde buitenwereld.
Waar in de Renaissance het verhaal van Jezus op de Olijfberg nog letterlijk werd afgebeeld, is het voor Gauguin een middel om zijn eigen verhaal te vertellen. Deze verandering is kenmerkend voor de ontwikkeling van de schilderkunst. Eerst waren schilders vooral ambachtslieden, later werden kunstenaars zelfstandiger en stond hun eigen blik op de wereld centraal. Maar zelfs dan blijft de Bijbel inspireren tot prachtige schilderijen!
 |
 |
