In vette verfstreken: een gezicht van een donkere man als een skelet. Het is de rauwe en indrukwekkende wereld van Jean-Michel Basquiat. Een museum verder: dunne lijnen, geometrische vormen van Joan Miró. Twee kunstenaars die met hun vrije aanpak grenzen verleggen. Wat als creativiteit onnavolgbaar overweldigend wordt? Dan zijn er gelukkig twee tentoonstelling in Parijs om het uit te leggen!
Parijs is in het najaar een feest voor de kunstliefhebber. Musea buitelen over elkaar heen om de bezoekers te lokken met grote namen in prachtige tentoonstellingen. De kwaliteit lijkt hierdoor jaarlijks hoger te worden. Traditiegetrouw doet KunstVensters daarom verslag van het culturele hoogseizoen in de Franse hoofdstad. Dit jaar valt op dat er veel ruimte is gegeven aan expressieve kunstenaars zoals Joan Miró en Jean-Michel Basquiat.
Joan Miró
Een drieluik van drie blauwe doeken domineert de grote Miró tentoonstelling in het Grand Palais. Hoe kwam Miro tot deze explosie van kleur? Hoe moeten we deze kleurrijke werken begrijpen? Zelfs zonder precies te weten wat Miró wil zeggen, zijn de werken overdonderend. De blauwe Miró-hemel is een mooie plek.
Ik heb altijd een haat-liefde verhouding met Miró gehad. Zijn werk is minder toegankelijk dan surrealisten als Dali en Magritte, maar vaak gevoelsmatig enorm aantrekkelijk. Wat zat er verscholen in de geometrische vormen van Miró? In het Grand Palais is zijn kunstenaarscarrière stap voor stap te volgen: Miró als fauvist, Miró als expressionist, Miró als surrealist en Miró als schijnbaar abstracte kunstenaar. Langzaam word je zo meegetrokken in de wereld van Miró en zie je hoe zijn werken ontstaan.
In de films die tijdens de expositie worden getoond, vertelt Miró over zijn werkwijze. Hij vindt inspiratie in alles: een vlek op de grond van zijn atelier kan uitgroeien tot een werk. Hij ziet vrouwen en vogels in iedere geometrische vorm. Het is als een associatieve beeldtaal die je moet leren lezen. Dankzij de grote collectie in het Grand Palais krijg je hier uitgebreid de tijd voor.
Je begint zelf te associeren als je bij een werk van Miró staat. Deze rode bladvorm lijkt wel een oog, opeens zie ik overal ogen. Zijn het kleine beestjes die over een doek kruipen? Of zijn het de vele verschillende blikken op de wereld? In de werken van Miró bestaat geen goed en fout, alleen pure associatie.
Jean Michel Basquiat
Hoe snelle associaties ook gebruikt kunnen worden om een krachtige boodschap over te brengen, leren we van Jean Michel Basquiat. In de Fondation Louis Vuitton zijn 150 werken verzameld. Met een graffiti-achtige aanpak weet Basquiat snel de kern te raken. Visueel aantrekkelijke werken combineert hij met een confronterende inhoud.
Slave auction bestaat uit een bijna zwart doek, waarin een witte schedel het meest in het oog springt. Veel slaven vonden de dood op reis naar Amerika of tijdens hun werk. Het aureool boven de schedel voelt als een eerbetoon. De overige slaven zijn als tekeningen op het doekt geplakt. Alsof ze inwisselbaar zijn en iedere tekening zo vervangen kan worden door een ander.
In het werk van Jean-Michel Basquiat is racisme nooit ver weg. Een werk met als titel ‘The Irony of a Negro Policeman‘ is na de recente rassenrellen in de Verenigde Staten weer pijnlijk actueel. De graffiti-kunst van Basquiat is rauw en overweldigend. Juist daarom komt de vaak politieke boodschap zo hard aan.
Maar soms ik het ook moeilijker. Veel werken zijn zo gedetailleerd dat je niet raakt uitgekeken, zodat de veelheid aan beelden de boodschap doet verwateren. Maar ook dan is Basquiat de moeite waard, omdat zijn werk altijd prikkelt. Bijzonder in de Fondation Louis Vuitton zijn ook de vele werken waarin Basquiat heeft samengewerkt met Andy Warhol. Twee werelden die elkaar ontmoeten: het gladde van Warhol’s reclamewereld met de ruwe werkelijkheid van Basquiat.
Eenmaal buiten op straat blijven de tentoonstellingen in je hoofd zitten. De graffiti op een elektriciteitskastje maakt me alert: ‘Paris est à Nous’. De politieke boodschap van de gele hesjes is helaas minder creatief dan Basquiat. Maar kijkend naar de grond vind ik Miró: Lijkt dit platgetrapt kauwgompje niet op een vrouw? of op een vogel?
Joan Miró
Grand Palais, Parijs
t/m 4 februari 2019
Jean-Michel Basquiat
Fondation Louis Vuitton, Parijs
t/m 21 januari 2019
Tentoonstellingen in 2018:
André Derain (Centre Pompidou, Parijs) – Neo Rauch (Fundatie, Zwolle) – Lage Landen (meerdere musea) – Ten voeten uit (Rijksmuseum, Amsterdam) – Unwired (Fotomuseum, Rotterdam) – Hyperrealisme (Kunsthal, Rotterdam) – Rineke Dijkstra (de Pont, Tilburg) – M.C. Escher (Fries, Leeuwarden) – Chinese kunst (Noordbrabants, Den Bosch) – Odilon Redon (Kröller-Müller, Otterlo) – James Ensor (Mu.ZEE, Oostende) – Moderne barok (MHKA, Antwerpen) – Neoclassicisme (Hermitage, Amsterdam) – Klimt en Schiele (Belvedere, Wenen) – Olieverfschetsen Rubens (Boijmans, Rotterdam) – Giacometti en Chadwick (Fundatie, Zwolle) – Alexej von Jawlensky (Gemeentemuseum, Den Haag) – Leonardo da Vinci (Teylers, Haarlem) – Gauguin and Laval (Van Gogh, Amsterdam) – Shirin Neshat (KM21, Den Haag) – Ossip Zadkine (Beelden aan Zee, Scheveningen) – Maria van Gelre (Valkhof, Nijmegen) – Amerikaanse kunst (Ludwig, Keulen) – Niet-westers modernisme (K20, Düsseldorf) – Miró en Basquiat (FLV, Parijs)
