Als je zou kunnen kleien met wolken en zonnestralen kan vouwen als ijzerdraad, dan krijg je de beelden van Ossip Zadkine. In Museum Beelden aan Zee is te zien hoe leegte gebruikt wordt als materiaal in de late beelden van Zadkine. Iedere Rotterdammer kent ‘Jan Gat’, het beeld van de Verwoeste Stad, waarin het gat in de borst symbool staat voor het verminkte centrum van de stad. De lucht als kloppend hart van een beeld!
Ossip Zadkine werd geboren in Wit-Rusland, maar woonde vrijwel zijn gehele leven in Parijs. Hij leerde er Lipchitz, Brancusi en Bourdelle kennen en groeide uit tot voorvechter van het modernisme. In een door het kubisme beïnvloedde stijl ontwikkelde hij een eigen vormentaal, die hem uniek en herkenbaar maken. Zadkine is de kunstenaar die balanceert tussen materiaal en leegte.
Materiaal
In de vroege werken van Zadkine laat hij zich leiden door het materiaal. Hij maakt vooral beelden van mensen, maar hun vormen en uitdrukkingen worden bepaald door het hout en de steen waaruit ze zijn gemaakt. In de het beeld van de heilige familie (la Sainte famille) is in de vorm van Josef, Maria en Christus de boomstam nog te herkennen. Het benadrukt de eenheid van de familie.
De beelden van Zadkine zijn grotendeels chronologisch opgesteld in de grote zaal van Museum Beelden aan Zee. Het museum ontving de prestigieuze Turing toekenning om de tentoonstelling van Zadkine groots op te zetten. Beelden die tientallen jaren lang gescheiden zijn geweest, zijn nu in Den Haag weer naast elkaar te zien. Dankzij een samenwerking met het Musée Zadkine uit Parijs en meerdere andere bruikleengevers, kan het museum een overzicht geven van alle fasen uit de carrière van Zadkine.
Iedereen die weleens in het Musée Zadkine is geweest, weet hoe zijn beelden er in kleine ruimtes worden tentoongesteld. In Museum Beelden aan Zee staan alle 100 beelden nu in één lichte ruimte. De nieuwe ‘ontmoetingen’ die hierdoor tussen beelden ontstaan zijn spectaculair. Met een blik door de zaal zie je dat hoewel Zadkine’s stijl verandert, de essentie van zijn beelden hetzelfde blijft. Zadkine hield van de mens.
Leegte
Op het eind van zijn carrière durft Zadkine steeds verder het klassieke materiaal los te laten. Hij gaat beeldhouwen met de lucht. In zijn beelden gaat het niet alleen om wat hij laat zien, maar ook vooral om wat hij weglaat. In het beeld ‘de Verwoeste Stad’ is dit natuurlijk het hart, zoals Rotterdam door de oorlog zijn stads-hart is verloren.
In dit deel van de tentoonstelling spelen de curatoren ook met de leegte. Als een bos staan de beelden in de ruimte, zonder tussenwanden. De tentoonstellingsmakers maken een soort van ‘kamertjes’ van vergelijkbare beelden door ze naar elkaar toe te oriënteren. Als bezoeker ontdek je de verbanden door kris-kras in het woud van beelden te verdwalen. Het heeft een geweldig effect! Ik zou willen dat het museum het had aangedurfd om ook in het eerste deel van de tentoonstelling de tussenwanden weg te laten.
Zadkine aan Zee is een spectaculaire overzichtstentoonstelling van een beeldhouwer die in Nederland vooral bekend is om één beeld. Tijd dus om Ossip Zadkine beter te gaan leren kennen in Scheveningen!
Tentoonstellingen in 2018:
André Derain (Centre Pompidou, Parijs) – Neo Rauch (Fundatie, Zwolle) – Lage Landen (meerdere musea) – Ten voeten uit (Rijksmuseum, Amsterdam) – Unwired (Fotomuseum, Rotterdam) – Hyperrealisme (Kunsthal, Rotterdam) – Rineke Dijkstra (de Pont, Tilburg) – M.C. Escher (Fries, Leeuwarden) – Chinese kunst (Noordbrabants, Den Bosch) – Odilon Redon (Kröller-Müller, Otterlo) – James Ensor (Mu.ZEE, Oostende) – Moderne barok (MHKA, Antwerpen) – Neoclassicisme (Hermitage, Amsterdam) – Klimt en Schiele (Belvedere, Wenen) – Olieverfschetsen Rubens (Boijmans, Rotterdam) – Giacometti en Chadwick (Fundatie, Zwolle) – Alexej von Jawlensky (Gemeentemuseum, Den Haag) – Leonardo da Vinci (Teylers, Haarlem) – Gauguin and Laval (Van Gogh, Amsterdam) – Shirin Neshat (KM21, Den Haag) – Ossip Zadkine (Beelden aan Zee, Scheveningen) – Maria van Gelre (Valkhof, Nijmegen) – Amerikaanse kunst (Ludwig, Keulen) – Niet-westers modernisme (K20, Düsseldorf) – Miró en Basquiat (FLV, Parijs)
