Vergeet het clichématige beeld van de islamitische vrouw die 10 meter achter haar man loopt. In GEM Den Haag is dit najaar het werk van Shirin Neshat te zien. Deze geboren Iraanse vecht tegen traditionele man-vrouw rollen en toont vrouwen uit het Midden-Oosten die zich niet conformeren aan oude conventies!
Toen Shirin Neshat in 1975 naar Amerika vertrok om te studeren, liet ze een land achter waar vrouwenemancipatie en Westerse hervormingen hoog op de agenda stonden. Een revolutie later en met een nieuwe islamitische machthebber vond ze Iran in de jaren 80 terug als een traditioneel land waar vrouwen onderdrukt werden. Wat was er allemaal gebeurd?
Women of Allah
De schok van Shirin Neshat was een belangrijke inspiratiebron om serie foto’s te maken over de rol van de vrouw in Iran. Deze serie, Women of Allah, is Neshat’s claim to fame. In GEM zijn dit najaar de belangrijkste foto’s uit de serie te zien. Vrouwen met hoofddoeken, hun huid beschreven met poëtische staan bewapend op de foto. Wie vallen ze aan? De Westerse clichés? Het Iraanse regime? Of de mannen die ze onderdrukken?
De vrouwen van Shirin Neshat zijn strijders tegen onderdrukking, die zich weigeren te schikken in een rol. De Women of Allah serie is twintig jaar later nog steeds actueel. De recente golf geweld van extremistische moslims doet je met andere ogen naar de beelden kijken. Kijken we hier naar extremistische moslima’s? Zo heeft Neshat het vast nooit bedoeld, maar de gedachte schiet toch door je hoofd. Juist deze ruimte om de foto’s in te kleuren met je eigen beeld, maakt de werken toegankelijk voor een groot publiek.
Turbulent
De films van Neshat zijn minder multi-interpretabel. In de film Turbulent sta als je bezoeker tussen twee grote schermen. Een zanger en een zangeres staan tegenover elkaar. De man staat in een volle zaal en zijn gezang krijgt veel applaus, terwijl de vrouw helemaal alleen een aangrijpend lied zingt. Door een goede timing tussen de twee schermen, lijken de zanger en zangeres op elkaar te reageren.
De film verwijst naar het verbod voor vrouwen om te zingen in het openbaar en zit vol symboliek. Ze benadrukt de verschillen tussen de man en de vrouw door het gebruik van contrasten: zwart-wit, volle zaal-lege zaal en stilstaande-bewegende cameravoering.
Shirin Neshat in het GEM is waardevolle tentoonstelling in het oververhitte islam-debat in Nederland. De kritiek op de sharia komt nu van een kunstenaar die uit Iran komt en niet van Westerlingen en dat levert een genuanceerder beeld op, dat nog steeds hard kan zijn. Shirin Neshat maakt in haar werken zo van iets heel lelijks als vrouwenonderdrukking iets moois: confronterende kunst!
Tentoonstellingen in 2018:
André Derain (Centre Pompidou, Parijs) – Neo Rauch (Fundatie, Zwolle) – Lage Landen (meerdere musea) – Ten voeten uit (Rijksmuseum, Amsterdam) – Unwired (Fotomuseum, Rotterdam) – Hyperrealisme (Kunsthal, Rotterdam) – Rineke Dijkstra (de Pont, Tilburg) – M.C. Escher (Fries, Leeuwarden) – Chinese kunst (Noordbrabants, Den Bosch) – Odilon Redon (Kröller-Müller, Otterlo) – James Ensor (Mu.ZEE, Oostende) – Moderne barok (MHKA, Antwerpen) – Neoclassicisme (Hermitage, Amsterdam) – Klimt en Schiele (Belvedere, Wenen) – Olieverfschetsen Rubens (Boijmans, Rotterdam) – Giacometti en Chadwick (Fundatie, Zwolle) – Alexej von Jawlensky (Gemeentemuseum, Den Haag) – Leonardo da Vinci (Teylers, Haarlem) – Gauguin and Laval (Van Gogh, Amsterdam) – Shirin Neshat (KM21, Den Haag) – Ossip Zadkine (Beelden aan Zee, Scheveningen) – Maria van Gelre (Valkhof, Nijmegen) – Amerikaanse kunst (Ludwig, Keulen) – Niet-westers modernisme (K20, Düsseldorf) – Miró en Basquiat (FLV, Parijs)
