Kunstcritici zeiden dat de impressionisten gek waren geworden. Paarse bomen, paarse lichamen en paarse luchten, de felle kleur kreeg een prominente plaats in het palet van Monet, Pissarro en Renoir. De critici spraken van een nieuwe ziekte onder de schilders: ‘violettomanie’ en deze aandoening was erg besmettelijk….
‘Ik heb eindelijk de kleur van de lucht ontdekt! Het is violet’, stelde Claude Monet rond 1880. ‘Frisse lucht is violet. Binnen enkele jaren schildert iedereen in violet’. Het klopt dat Monet de kleur veel gebruikte in zijn landschapsschilderijen. Vooral voor winterscènes vond hij paars een erg geschikte kleur, zeker in combinatie met blauw.
Er is veel gespeculeerd over de redenen dat Monet en andere impressionisten zoveel paars zijn gaan gebruiken. Mogelijk kon Monet goed ultraviolet-licht (bijna paars) zien, zeker na de verwijdering van zijn lens in 1923. Maar dit verklaart niet waarom hij al in 1875 vaak paars ging gebruiken voor de lucht.
Paarse lichamen
Bovendien was Monet niet de enige die paars ging gebruiken in zijn schilderijen. Renoir gebruikte tinten paars en blauw steeds vaker om schaduwen op lichamen weer te geven. De combinatie van het paars-blauw met de rose lichaamskleur gaf een levensecht effect. Maar de critici vonden het niets, Albert Wolff van de Figaro noemde het ‘een complete verrotting van het lichaam.’
De meest waarschijnlijke reden voor de opkomst van paars in de schilderijen van Monet en Renoir is simpelweg de ontwikkeling van paarse pigmenten. Eeuwenlang waren er nauwelijks paarse pigmenten op de markt geweest en werd paars gemaakt door rood en blauw te mengen. Maar in de tijd van impressionisten kwamen cobaltpaars en mangaanpaars beschikbaar en konden de kunstenaars naar hartelust paars schilderen!
Paars in de Kunst
De beperkte beschikbaarheid van paars voor het impressionisme, verklaart ook waarom zo weinig paarse schilderijen bekend zijn uit de Renaissance of uit de Barok. Al werd de kleur wel veel gebruikt voor kleding, door stoffen eerst met indigo (blauw) en daarna met kermes (rood) te verven. Hierdoor ontstond een paarse stof, die vooral gedragen werd door rijke mensen.
Als je dus in een oud schilderij iemand ziet in paarse kleding, dan kun je er vrijwel zeker van zijn dat dit een belangrijk persoon is geweest. Paars werd eeuwenlang vrijwel exclusief gedragen door koningen, adel en keizers. In de kerk was paars voorbehouden voor bisschoppen.
Rothko: een paarse kapel
Het is daarom misschien niet onverwacht dat Mark Rothko paars koos, toen hij veertien schilderijen mocht maken voor een kapel in Texas. De kapel is een achthoekig gebouw dat ontworpen is voor meditatie. Juist het donkere paars, bijna tegen het zwarte aan, helpt mee in het creëeren van een meditatieve sfeer. Door gelovigen wordt het paars gezien als een katholieke kleur, ongelovigen zien het paars als een intense kleur die voelt als tragiek, verdriet en innerlijke confrontatie.
En zo eindigen we de zomerserie van 2018 met Mark Rothko. De kunstenaar die kleur misschien wel op de meest directe en emotionele manier weet weer te geven. Sommige mensen moeten soms huilen door zijn werk, anderen voelen een onmiskenbaar spirituele lading bij zijn schilderijen. Om kleur echt te ervaren moet je voor een werk van Rothko staan, niet op een plaatje, maar real-life in een museum. Een bezoek aan de Rothko kapel laat zien dat de violettomanie van de impressionisten pas het begin was van de kleur in de moderne schilderkunst!
Lees ook onze andere artikelen in de zomerserie over kleur:
– Blauw in de Kunst
– Groen in de Kunst
– Geel in de Kunst
– Rood in de Kunst
dank je wel voor deze informatie!
Welke kunstenaar schilderde de vrouw in paars met de druiven, die linksboven in de collage is afgebeeld? Alvast dank voor de informatie. Groeten denise
Dat is het schilderij ‘Lesbia and Her Sparrow’ van de Engelse kunstenaar Sir Edward John Poynter