Vorig jaar werd voor 450 miljoen dollar Da Vinci’s Salvator Mundi geveild bij Christie’s. Het is daarmee het duurste schilderij ooit. De afgelopen maanden wordt er door kunsthistorici openlijk getwijfeld aan de toeschrijving van Salvator Mundi aan Leonardo da Vinci. De tentoonstelling van Salvator Mundi in het Louvre Abu Dhabi werd deze week uitgesteld. Werd er 450 miljoen dollar betaald voor een valse Da Vinci?
Salvator Mundi werd vorig jaar voor het recordbedrag van 450 miljoen dollar gekocht door de Saoedische prins Badr bin Abdullah bin Mohammed Al Farhan. Deze prins kocht het werk in opdracht van Abu Dhabi en daarom zou het werk later deze maand in het Louvre Abu Dhabi worden tentoongesteld. De opening is deze week echter zonder opgaaf van reden uitgesteld. Zou dit te maken kunnen hebben met twijfels over het werk?
Authenticiteit
De discussie over de authenticiteit van Salvator Mundi werd vorige maand opnieuw aangezwengeld door een een publicatie in The Guardian. Kunsthistoricus Matthew Landrus claimde in de Engelse krant dat Salvator Mundi niet door Leonardo da Vinci zelf werd gemaakt, maar waarschijnlijk door iemand uit zijn studio.
Landrus baseert zijn theorie op een uitgebreide analyse van de schilderijen van de Da Vinci’s leerlingen. Het is bekend dat hij sinds 1490 meerdere assistenten in zijn studio had werken, die schilderden in Da Vinci’s stijl. Da Vinci maakte dan een schets, tekening of voorbeeld-schilderij en zijn assistenten werkten dit dan uit.
Het is bekend dat Salai, die mogelijk ook Leonardo’s geliefde was, en Giovanni Boltraffio meewerkten aan grote opdrachten van Da Vinci. Het is daarom niet onverwacht dat Salvator Mundi in de jaren 50 juist aan Boltraffio werd toegeschreven. Maar het verhaal is bekend: na een uitgebreide restauratie in 2011 bleek de kwaliteit van Salvator Mundi zo goed, dat kenners toch aan Da Vinci dachten.
Salvator Mundi: Gezichtsanalyse
Voor Salvator Mundi moet ook een voorbeeld hebben bestaan. Al in de jaren 60 schreef Ludwig Heydenreich dat dit waarschijnlijk een tekening is geweest, die verloren is gegaan. Zeker is dat naast de Salvator Mundi van 450 miljoen, nog meerdere andere versies van Salvator Mundi bestaan. Zo is er in de collectie van Markies de Ganay een Salvator Mundi van goede kwaliteit, waarvan wordt aangenomen dat hij door een leerling van Leonardo da Vinci is gemaakt.
Landrus heeft nu het gezicht van beide Salvator Mundi’s met elkaar vergeleken en komt tot de conclusie dat ze vrijwel hetzelfde zijn. Ook het gezicht van Jezus in Bernardino Luini’s schilderij van Jezus en de geleerden laat dezelfde opbouw en vormen zien. Luini werd in 1900 al genoemd als de maker van de Salvator Mundi. Ook van Luini is het bekend dat hij met Da Vinci heeft gewerkt en dat hij mogelijk de meester het dichtst benadert in zijn afbeeldingen van stoffen.
Op basis van deze vergelijkingen stelt Matthew Landrus dat serieus overwogen moet worden dat Bernardino Luini de maker is van de Salvator Mundi. In de ogen van Landrus is het in ieder geval waarschijnlijk dat dezelfde tekening de basis is geweest voor alle drie de schilderijen. Hiermee bevestigt dat Landrus dus wel dat de Salvator Mundi uit de studio van Leonardo da Vinci gemaakt moet zijn, maar door een andere meester.
Waarschijnlijk zullen we er nooit met zekerheid achter komen wie de maker is van het schilderij. Er zijn nog aanvullende onderzoeken bezig en misschien kunnen die nog meer antwoorden geven. Wanneer het paneel in het Louvre Abu Dhabi zal worden opgehangen is onbekend, maar als mogelijke datum wordt nu 8 november genoemd. Het museum is dan precies 1 jaar open.
