In de Hermitage kan je deze zomer op reis naar het oude Rome aan de hand van 18e eeuwse kunstenaars als Antonio Canova en Hubert Robert. De beelden en schilderijen van deze neoclassicistische kunstenaars laten de oudheid nog mooier zien, dan de Grieken en Romeinen zelf. Alsof de kunstenaars zelf betoverd waren door de Romeinse Gratiën!
Je zou bijna verliefd op ze worden. Gewaagd, maar onbereikbaar, staan de Drie Gratiën op hun sokkel in licht dat steeds weer aanzwelt en dooft. Dit slimme foefje van de curatoren geeft je het gevoel van een ontmoeting in de schemering. De rondingen van de prachtige vrouwen zijn zo sensueel, dat je bijna zou vergeten dat het slechts marmer is. De Drie Gratiën van Antonio Canova zijn het topstuk van de tentoonstelling in de Hermitage.
De Drie Gratiën waren volgens de Romeinse mythologie drie zusters die op aarde kwamen dankzij het samenzijn van Venus en Bacchus. Aglaia, Thalia en Eufrosyne belichaamden schoonheid, opbloeiend gelukt en vreugde. In de Hermitage staan de Gratiën symbool voor een verheerlijking van de oudheid in de 18e eeuw.
Schoonheid
De Drie Gratiën staat in de Hermitage in een imposante zaal die gedomineerd wordt door marmeren beelden van Canova en navolgers. In 18e eeuw waren de opgravingen van Pompeï en Herculaneum in volle gang en was er veel aandacht voor Romeinse beeldhouwkunst. De Duitse classicus Johann Winckelmann schreef dat de klassieke beeldhouwkunst slechts als doel had om schoonheid uit te beelden. De sculpturen van Canova tonen precies de klassieke schoonheid van Winckelmann. Geen adertje of oneffenheidje is zichtbaar op de witte glanzende huid van de marmeren beelden.
Deze aanpak van de beeldhouwkunst zorgde voor een breuk met de barok, waarin juist emotie en expressie werd getoond. Het neoclassicisme van Canova laat een idealere wereld zien.
Geluk
De opgravingen van Pompeï en een herwaardering van de klassieken zorgden ervoor dat veel rijke Europeanen naar Italië trokken om met eigen ogen de oudheidkundige vondsten te bewonderen. Op een zogenaamde Grand Tour bezochten ze vaak Venetië, Florence met als einddoel Rome. Rome werd hiermee de belangrijkste toeristische trekpleister van Europa.
Kunstenaars speelden hier op in door ook massaal naar Rome te trekken om hun geluk te beproeven. Rijke Europeanen namen graag een schilderij of een beeld uit Rome als souvenir retour. In de 18e eeuw moeten duizenden kunstenaars in Rome hebben gewerkt. In de Hermitage is te zien hoe Giovanni Paolo Panini en Hubert Robert ruïnes uit te oudheid schilderden. Maar ook zij maakte de werkelijkheid een beetje mooier, want vaak zetten ze gebouwen bij elkaar die niet naast elkaar stonden.
Vreugde
De tentoonstelling in de Hermitage voelt als een reisje naar de 18e eeuw met de Europese elite. Zorgeloos, met veel plezier, her-ontdek je zaal na zaal de Griekse en Romeinse klassieken. Verhalen uit de mythologie, neoclassicistische beelden en schilderijen van niet bestaande ruïnes tonen de klassieken idealer dan ze ooit geweest zijn. De Europese rijken maakten de wereld een stuk mooier dan hij was!
Classic beauties
Hermitage, Amsterdam
t/m 13 januari 2019
Credits afbeelding bovenaan artikel: Antonio Canova, De Drie Gratiën, 1812–16 (detail) © Aurelio Amendola / State Hermitage Museum, St Petersburg
Tentoonstellingen in 2018:
André Derain (Centre Pompidou, Parijs) – Neo Rauch (Fundatie, Zwolle) – Lage Landen (meerdere musea) – Ten voeten uit (Rijksmuseum, Amsterdam) – Unwired (Fotomuseum, Rotterdam) – Hyperrealisme (Kunsthal, Rotterdam) – Rineke Dijkstra (de Pont, Tilburg) – M.C. Escher (Fries, Leeuwarden) – Chinese kunst (Noordbrabants, Den Bosch) – Odilon Redon (Kröller-Müller, Otterlo) – James Ensor (Mu.ZEE, Oostende) – Moderne barok (MHKA, Antwerpen) – Neoclassicisme (Hermitage, Amsterdam) – Klimt en Schiele (Belvedere, Wenen) – Olieverfschetsen Rubens (Boijmans, Rotterdam) – Giacometti en Chadwick (Fundatie, Zwolle) – Alexej von Jawlensky (Gemeentemuseum, Den Haag) – Leonardo da Vinci (Teylers, Haarlem) – Gauguin and Laval (Van Gogh, Amsterdam) – Shirin Neshat (KM21, Den Haag) – Ossip Zadkine (Beelden aan Zee, Scheveningen) – Maria van Gelre (Valkhof, Nijmegen) – Amerikaanse kunst (Ludwig, Keulen) – Niet-westers modernisme (K20, Düsseldorf) – Miró en Basquiat (FLV, Parijs)
