De Barok Leeft: Ontdek de Caravaggio’s van Nu!

In het kader van Antwerpen Barok 2018 heeft Luc Tuymans een tentoonstelling samengesteld waarin barokke schilderijen van Rubens en Caravaggio worden gecombineerd met werk van nu. Hedendaagse kunstwerken hebben dezelfde spanning en sfeer als de oude meesters: de barok is anno 2018 nog springlevend!

Eerst lijkt het een abstract schilderij met een groot zwart vlak. Maar plotseling komt het tot leven. Een geketende zwemmer komt uit het zwarte schilderij naar voren. Hoe hard hij ook zwemt, hij komt niets verder door zijn ketenen. Het zwarte vlak voelt als de oneindige diepe zee, waarin de oude zwemmer zijn strijd levert.

De geketende zwemmer van Dominik Lejman hangt deze zomer tussen schilderijen van Caravaggio en Jordaens aan de muur van het Museum voor de Hedendaagse Kunst in Antwerpen. De overeenkomst is treffend: dezelfde lichtval en dezelfde strijd is te zien in Caravaggio’s Geseling van Christus. Maar het werk van Lejman is 400 jaar later gemaakt.

De combinatie van oude meesters met hedendaagse kunst doet je met andere ogen naar de werken kijken. Neem nou het abstracte spiegelwerk Carola Arocha en Stéphane Schraenen dat in dezelfde zaal op de grond ligt. Werken van Caravaggio en Zurbaran lijken in de spiegels als scherven uit elkaar te vallen. Alsof de strijd verloren is gegaan en alles in kleine stukjes uiteen is gespat. Als dat geen dramatiek is!

Toen en Nu

In het kader van Antwerpen Barok 2018 heeft kunstenaar Luc Tuymans hedendaagse kunst met barok kunst samengebracht. Niet overal zijn de vergelijkingen zo duidelijk als bij Lejman en Caravaggio. Tuymans’ uitgangspunt is geweest om dezelfde overweldiging, emotie en verrassing van de barokke kunst uit de 17e eeuw te zoeken in de werken nu. Het gaat Tuymans dus vaak niet om het directe verband, maar de onderliggende toon die de werken hebben.

Zo’n aanpak kan het recept zijn voor chaos en willekeur, maar Tuymans slaagt erin om een tentoonstelling met sfeer en samenhang neer te zetten. Hij wordt hierbij mede geholpen door de muziek van José Angel Lamas die door de zalen klinkt (onderdeel van een videowerk van Javier Tellez). De tentoonstelling die Tuymans heeft samengesteld is een spannende speurtocht waarin je wordt uitgedaagd zelf te kijken en verbanden te leggen. Tuymans geeft geen uitleg en teksten, maar laat je eigen ervaring centraal staan.

Unieke Kienholz

Het absolute hoogtepunt van de tentoonstelling is Edward Kienholz‘s Five Car Stud dat speciaal voor de tentoonstelling in een tent buiten het museum is neergezet. De installatie van Kienholz bestaat uit een cirkel van auto’s. De koplampen van de voertuigen schijnen op 5 gemaskerde mannen die een zwarte man aftuigen. Het werkt komt oorspronkelijk uit 1972 maar is nog steeds actueel in het licht van de recente rassenrellen in de Verenigde Staten.

Tuymans laat zien dat de overdaad en de emotie van een grootse installatie als die van Kienholz hetzelfde barokke effect heeft als de schilderijen van Rubens en Caravaggio in de 17e eeuw. Barok is niets ouderwets, maar een stroming waarvan de principes anno 2018 nog zeer actueel zijn. Het onverwachte van de hedendaagse barokke kunstwerken zorgt voor een spannende tentoonstelling.

Sanguine/Bloedrood
in het kader van Antwerpen Barok 2018, Rubens inspireert
Museum van Hedendaagse Kunst, Antwerpen
t/m 16 september 2018