Escher signeerde al zijn werken met MCE. De drie letters werden daarmee het symbool voor een wereld waarin het perspectief op zijn kop staat. E = MC als een formule om een nieuwe werkelijkheid te creëren, waarin alles mogelijk is. Het Fries Museum neemt je deze zomer mee op de levensreis van M.C. Escher. Hoe kwam MCE tot zijn bijzondere tekeningen?

In het kader van Friesland Culturele Hoofdstad van Europa organiseert het Fries Museum deze zomer een tentoonstelling over het leven en werk van M.C. Escher, die in Leeuwarden geboren werd. Escher was een reislustige man die grote delen van zijn leven in Italië en Zwitserland doorbracht, waar de steden en landschappen hem eindeloos inspireerden. In Leeuwarden ga je met hem mee op reis aan de hand van prenten, tekeningen en foto’s.

“De verrassende onverwachtheden en ongekende stemmingen die mij iedere dag opnieuw geboden worden, zouden niet met voldoende dankbaarheid door mijn hart [..] verwerkt kunnen worden, […] zoo ik niet poogde met tekenstift en houtsnee-guts de overdaad waarin ik hier blootsta vast te leggen.”, zegt Escher bijna extatisch als hij in Italië is aangekomen. De woorden worden in de audiotour uitgesproken door Pierre Bokma. Zijn vertrouwenwekkende stem brengt je stapje voor stapje dichterbij het levensverhaal van Escher.

Lucht en water I (1938), M.C. Escher © the M.C. Escher Company B.V. All rights reserved. www.mcescher.com (links) Klimmen en dalen (1960), M.C. Escher © the M.C. Escher Company B.V. All rights reserved. www.mcescher.com (rechts)

Inspiratie op reis

Escher staat om zijn wiskundige precieze aanpak, maar blijkt een emotionele man te zijn. Hij ontmoet de liefde van zijn leven in het Italiaanse Ravello. Ze trouwen snel en samen reizen ze door heel Italië. In Rome vindt hij de stad overdag maar saai, daarom gaat hij de stad bij nacht schilderen. Als hij voor het begin van de Tweede Wereldoorlog het fascistische Italië moet ontvluchten naar het neutrale Zwitserland, wordt hij erg ongelukkig. Escher laat zich inschepen op een vrachtschip en reist naar de Spanje, waar hij nieuwe inspiratie vindt in de Arabische motieven van het Alhambra paleis.

Het zijn deze ervaringen in Italië en Spanje die Escher gebruikte om later zijn meest beroemde werken te maken. Zoals de Arabische motieven in het Alhambra gebruikt worden om tegels en muren te vullen, zo ontwierp Escher zijn eigen vlakvulling. In de prent Lucht en water I bijvoorbeeld laat hij vissen en vogels in elkaar overlopen. Voor de eeuwige trap in Klimmen en Dalen vond Escher inspiratie vond in de Italiaanse architectuur.

Toren van Babel (1928), M.C. Escher © the M.C. Escher Company B.V. All rights reserved. www.mcescher.com (links) Nachtelijk Rome: Santa Maria del Popolo (1934), M.C. Escher © the M.C. Escher Company B.V. All rights reserved. www.mcescher.com (rechts)

Fries Museum

De tentoonstelling laat zien hoe Escher’s stijl steeds vrijer wordt. In de jaren 20 tekent hij realistische portretten van Italiaanse dorpen en landschappen. Later gaat hij steeds moeilijkere perspectieven kiezen. De Toren van Babel schildert helemaal vanaf de top naar beneden. Dit soort ‘vingeroefeningen’ trainen Escher om zelf het perspectief naar zijn hand te zetten.

De enigszins inspiratieloze chronologische opzet van de tentoonstelling wordt ruimschoots goedgemaakt door het spetterende design. Omdat Escher speelde met licht en donker, zijn in het Fries Museum alle zalen met lichte en donkere accenten ingericht. Het meest spectaculair is de zaal met nachtelijke stadsgezichten van Rome. In deze donkere zaal worden de tekeningen perfect uitgelicht. Een mooi vondst is ook het gebruik van glazen vitrines, waardoor onder de tafel een fantastisch schaduwspel ontstaat van de spullen die erin liggen.

Door de tentoonstelling in het Fries Museum leer je het persoonlijke levensverhaal van Escher beter kennen. De rustige stem van Pierre Bokma laat je niet meer los. Na een bezoek aan het Fries Museum is het nooit meer het afstandelijke MCE of M.C. Escher. Escher heet voortaan gewoon Maurits!

Escher op reis
Fries Museum, Leeuwarden
t/m 28 oktober 2018

Prentententoonstelling (1956), M.C. Escher © the M.C. Escher Company B.V. All rights reserved. www.mcescher.com