Napoleon droomde van een wereldrijk zoals de oude Romeinen. In alles voelde hij zich als een Romeinse keizer. Hij liet triomfbogen bouwen, liet beelden maken van wit marmer en liet schilders hem afbeelden als in de klassieke mythen. Rond 1800 werden de klassieken weer populair dankzij Napoleon!
Geschiedenis
In 1789 kwam het Franse volk in opstand tegen de koning. Hij werd afgezet en onthoofd om plaats te maken voor een min of meer democratische republiek. In de chaos die hierbij ontstond, zag generaal Napoleon de kans om de macht te grijpen. Hij wilde vanuit Frankrijk een wereldrijk stichten en begon aan een veroveringstocht door heel Europa. Twintig jaar lang regeerde hij van Rusland tot aan de Atlantische oceaan. Hij zag het Romeinse rijk als een groot voorbeeld en omarmde de klassieke schoonheidsidealen.
Kenmerken van het Neoclassicisme
Rond 1800 raakte daarom de klassieke kunst van de Grieken en Romeinen weer in zwang. In de architectuur kwam dit terug in grote zuilen zoals in een Griekse tempel. Napoleon liet ook triomfbogen bouwen, zoals uit de tijd van de Romeinen. De klassieke mythen werden weer veel geschilderd en ook in de beeldende kunst voerde het klassieke ideaal de boventoon. Andere populaire onderwerpen waren historiestukken, waarin Napoleon als keizer wordt getoond.
Kunstenaars
De beroemdste kunstschilder van het neoclassicisme is Jacques Louis David. Hij was hofschilder van Napoleon en is vooral beroemd vanwege het ongekende formaat van zijn werken. Grote en gedetailleerde afbeeldingen van Napoleon, maar ook van klassieke verhalen, kwamen uit zijn atelier. In het Louvre zijn de werken van David de hoogtepunten van de collectie Franse kunst, zoals de Kroning van Napoleon en de Sabijnse Maagdenroof.
Andere beroemde neoclassicisten zijn Antoine-Jean Gros en Francois Gerard. Beide werden opgeleid in het atelier van Jacques Louis David. Zij nemen zijn grote formaat doeken over , maar tonen een minder geïdealiseerde wereld. Gros specialiseert zich in het afbeelden van de veldslagen van Napoleon en wint hier prijzen mee op de jaarlijkse salon. Gérard boekt vooral veel succes al portretschilder en heeft de Parijse upper class als klantenkring.
Een andere leerling van David was Jean-Auguste-Dominique Ingres. Ingres won de Prix de Rome in 1801 en werkt vervolgens onder andere in Italië. Na de val van Napoleon zou Ingres de belangrijkste vertegenwoordiger van het Franse neoclassicisme blijven. Terwijl de Romantiek populair werd, hield hij vast aan zijn eigen stijl van duidelijke lijnen en heldere kleuren. Hij schilderde veel mythologische onderwerpen.
Ook in de beeldhouwkunst kwam er een neoclassicistische stroming op gang, die werd aangevoerd door de Italiaan Antonio Canova. Zijn spierwitte marmeren beelden tonen de ideale mens, met prachtige lichamen en perfecte vormen. Zijn stijl kreeg navolging in heel Europa en hij werd naar Parijs gehaald om voor Napoleon te werken.
Een leerling van Canova was de Deen Bertel Thorvaldsen, die eveneens voor Napoleon werkte en later grote opdrachten kreeg van de Paus in het Vaticaan. Thorvaldsen was de laatste grote neoclassicistische beeldhouwer. Zijn werken waren geliefd voor monumenten.
Nederland
Ook Nederland kwam onder de macht van Napoleon, die zijn broer Lodewijk Napoleon naar ons land stuurde om het land te besturen. Hij nam deze neoclassicistische of empire stijl mee naar Nederland. Dit is tegenwoordig het best te zien in het paleis op de dam, waar hij zijn intrek in had genomen. In Nederland sijpelde het neoclassicisme vooral door in de beeldhouwkunst. Bekende Nederlandse beeldhouwers uit deze tijd zijn Louis Royer en Mathieu Kessels.
Musea
De meest beroemde doeken van het neoclassicisme, waaronder de beste werken van David, Ingres en Gros, zijn te zien in het Louvre in Parijs. Voor de beeldhouwkunst van Canova en Thorvaldsen kunt u het best naar de Hermitage in Sint Petersburg en het Thorvaldsen Museum in Kopenhagen. In Nederland zijn neoclassicistische schilderijen te zien in het Rijksmuseum en een beeld van Canova in Museum de Fundatie in Zwolle.
