Met Pasen vieren we dat Jezus weer opstond uit zijn graf. In de Bijbel staat dat Jezus vlak na zijn herrijzenis Maria Magdalena tegenkwam (Johannes 20:17). Uitzinnig van geluk wilde ze hem omhelzen, maar Jezus zei: ‘Noli me tangere’ ofwel ‘Blijf van me af!’. Titiaan schilderde dit beroemde Bijbelverhaal in 1512.

Maria Magdalena had moeite om Jezus te herkennen. Ze was bij het graf geweest en had dat leeg aangetroffen. De steen was voor de grot weggerold en de grot was leeg. In paniek was ze Petrus en Johannes gaan zoeken om te vragen waar het lichaam was gebleven. Maar Petrus en Johannes wisten natuurlijk van niets. Toen ze vervolgens Jezus tegenkwam, herkende ze hem in eerste instantie niet eens. Zo erg was haar paniek. Ze dacht hij het een tuinman was. Titiaan benadrukt dit deel van het verhaal door Jezus tuingereedschap in zij hand te geven.

Raak me niet aan!

Waarom mocht ze Jezus niet aanraken?
In het schilderij van Titiaan is goed te zien hoe hij zijn lichaam en kleren terugtrekt, als Maria Magdalena hem probeert aan te raken. Jezus legt het zelf uit: ‘Ik ben nog niet opgestegen naar de Vader. Ga naar mijn broeders en zusters en zeg tegen hen dat ik opstijg naar mijn Vader, die ook jullie Vader is, naar mijn God, die ook jullie God is.’ (Johannes 20:18). Hij wil niet dat zijn volgers zich vastklampen aan zijn lichaam, aan zijn fysieke aanwezigheid. Ze moeten wennen aan zijn geestelijke aanwezigheid, die achterblijft als hij zich bij God in de hemel voegt.

Titiaan schildert deze scene volgens het evangelie van Johannes, waarbij Maria Magdalena en Jezus elkaar ontmoeten. Maria heeft een rode jurk aan die verwijst naar het bloed van Jezus. De andere evangelisten beschrijven vergelijkbare scenes, alleen is Maria Magdalena dan vergezeld door andere vrouwen zoals Maria en Salome. Bovendien staat de uitspraak ‘noli me tangere’ alleen beschreven in het Johannes Evangelie. Andere kunstenaars kiezen vaak het daadwerkelijke moment dat Jezus opstaat uit zijn graf, zoals Rubens in een schilderij dat we vorige jaar bespraken. Maar de echte verrijzenis van Jezus uit zijn graf staat nergens in de Bijbel beschreven en is dus door kunstenaars zelf verzonnen.

Natuur & Mens
In het schilderij van Titiaan probeert hij de natuur met het menselijk lichaam te verbinden. De vorm van Jezus lichaam loopt over in de heuvel op de achtergrond en Maria Magdalena’s lichaam gaat verder in de boom. Hierdoor ontstaat een denkbeeldige X waarbij de onderkant staat voor de menselijke delen en de bovenkant voor de natuurlijke elementen.

Titiaan heeft veel aandacht besteed aan het landschap, door de hele scene in het ochtendlicht te plaatsen. Je ziet aan de gele wolken in de achtergrond dat de zon op het punt staat om door te breken. Ook dit is overeenkomstig met de Bijbeltekst, waarin staat dat Maria Magdalena al voor zonsopkomst naar het graf ging.

Noli me tangere van Titiaan hangt in de National Gallery in Londen.