5 Inspirerende Moslim-Kunstenaars die iedereen zou moeten kennen

In een tijd waarin de moslimextremisten het nieuws bepalen, is de islam vaak onderwerp van het maatschappelijk debat. In Nederland en andere Westerse landen wordt negatief over de islam gesproken en winnen populisten stemmen met anti-moslim standpunten. In deze hectische tijd geven moslimkunstenaars commentaar op religie, extremisme, populisme en islamhaat. //Vensters zet vijf inspirerende moslim-kunstenaars op een rijtje!

Shirin Neshat

De meest gelauwerde moslim-kunstenaar is Shirin Neshat. Neshat werd geboren in Iran, maar woont en werkt in New York. Met haar foto’s en filminstallaties won ze de Gouden Leeuw voor beste internationale kunstenaar op de Biennale van Venetië in 1999 en de Zilveren Leeuw voor best regisseur op het Internationaal Filmfestival van Venetië.

Ze werd in de jaren 90 bekend met haar fotoserie “Women of Allah” waarin ze vrouwelijkheid combineert met militair fundamentalisme. In de serie zie je vrouwen met wapens met kalligrafie op hun gezichten, waarmee Neshat op zoek gaat naar wat de identiteit van deze vrouwen bepaalt en wat het beeld is dat de moslimfundamentalisten creëren. De thema’s klassiek-modern, religieus-seculier, man-vrouw, zwart-wit komen continu terug in haar werk. In haar video-installatie “Fervor” toont ze een man en een vrouw, die elkaar niet mogen ontmoeten door de restricties die de samenleving oplegt, maar die een spirituele band lijken te hebben.

Saba Chaudhry Barnard

Saba Chaudhry Barnard werd geboren in de Verenigde Staten als dochter van Pakistaanse ouders en is één van de meest interessant opkomende moslimkunstenaars in de VS. Haar werk zoekt de confrontatie tussen de traditionele moslimcultuur en de Amerikaanse consumptiemaatschappij. Ze zet zich af tegen het traditionele beeld van moslima’s en probeert met haar werk te laten zien dat de islam onderdeel kan zijn van de Amerikaanse cultuur.

Ahmed Mater

Geboren in Saudi-Arabië, speelt de moslimwereld een belangrijke rol in het werk van de conceptuele kunstenaar Ahmed Mater. Mater is een voorvechter van de hedendaagse Arabische kunst. Hij heeft “Edge of Arabia” opgericht om kunst uit Saudi-Arabië en de rest van het Midden-Oosten te promoten.

Ahmed Mater is opgeleid als arts en gebruikt daarom vaak referenties naar de medische wereld en de wetenschap in zijn werk. In “Magnetisme” creërt hij met ijzerdeeltjes en magneten een beeld dat lijkt op de Kaäba, het bedevaartsoort van de moslims dat de richting waarin ze bidden bepaalt. Ook gebruikt hij vaak röntgenfoto’s in zijn werk om het lichamelijke van de mens benadrukken.

Boushra Almutawakel

Boushra Almutawakel is een fotografe uit Jemen die vaak portretten maakt van moslimmannen en vrouwen. Kleding staat centraal in haar werk. Almutawakel laat zien dat kleding een belangrijke rol heeft bij ons beeld van moslims. Ze vindt dat media vaak moslima’s in traditionele kleding laten zien om een beeld van onderdrukking en zwakte in stand te houden.

In “Moeder, dochter en pop” laat ze in acht portretten zien hoe bedekkende kleding onze perceptie beïnvloed. Je kijkt steeds meer naar de kleding en steeds minder naar de personen, totdat in de laatste foto zelfs niets meer te zien is. Maar zijn de mensen onder die kleding nou op de zevende foto andere mensen dan op de eerste foto? In andere fotoseries gebruikt Almutawakel ook kleding met Amerikaanse symbolen en steekt ze mannen in bedekkende kleding.

Akram Zaatari

De Libanese kunstenaar Akram Zaatari werkt het liefst met film en filminstallaties, waarin hij de verdeeldheid van de het Midden-Oosten laat zien en op zoek gaat naar seksualiteit in de moslimwereld. Ook startte hij in 1997 het “Arab Image Foundation” project waarin hij Arabische foto’s verzamelt van de 19e eeuw tot en met nu.

Hij exposeert zijn eigen werk, maar maakt ook regelmatig tentoonstellingen met foto’s die hij vindt in archieven. Meer dan alleen kunstenaars is Zaatari dus ook curator, die met foto’s die tientallen jaren geleden zijn gemaakt een verhaal weet te vertellen dat relevant is voor nu. Opvallend is dat sommige foto’s uit de jaren 50 veel progressiever zijn dan het beeld dat wij tegenwoordig vaak van moslims hebben.

Eigenlijk geldt voor alle bovenstaande kunstenaars dat ze hun publiek uitdagen om over vooroordelen, identiteit en religie na te denken. Ze gebruiken traditionele islamsymbolen en kleding, maar geven hier een moderne en vaak seculiere draai aan. Opvallend is dat de werken vaak confronterend zijn voor zowel de traditionele moslim als voor de Westerse atheist. Hierdoor dwingen ze iedereen zich opnieuw te verhouden tot de islam. Het is juist deze open blik die het vastgelopen moslimdebat goed kan gebruiken!