Tijdens het grote vrouwenprotest tegen Donald Trump afgelopen week, riepen de demonstranten: “Het Vrijheidsbeeld werd geboren als moslim!”. In een week vol met “alternative facts” roept zo’n claim meteen wantrouwen op. Is dit wel waar?
Het Vrijheidsbeeld werd in 1886 geopend in New York als symbool van vrijheid en Frans-Amerikaanse relaties. De toorts van het beeld werd voor het eerst tentoongesteld in 1876 bij de viering van 100-jaar ‘declaration of independence’ in Philadelphia. De Franse beeldhouwer Frédéric Auguste Bartholdi ontwierp 93-meter hoge beeld en vroeg Gustave Eiffel om hem te helpen bij de uitvoering.
Het koperen beeld was voor veel immigranten die met de boot naar Amerika kwamen, het eerste wat ze zagen. Het vrijheidsbeeld werd zo het symbool voor de Amerikaanse vrijheid en een warm ontvangst in het land. Nu Donald Trump een inreisverbod heeft afgekondigd voor inwoners van zeven moslimlanden, wordt het vrijheidsbeeld daarom vaak gebruikt als symbool van protest tegen zijn beleid. Afbeeldingen van een huilend vrijheidsbeeld worden gedeeld op facebook en in geplaatst in kranten. Verschillende protestanten stellen zelfs dat de iconische vrouw geboren werd als moslima. Maar is dit ook zo?
Egypte
Bartholdi’s eerste idee voor een iconisch en tientallen meters hoog standbeeld ontwikkelde hij rond 1860. Hij stelde aan de Kedive (gouverneur) van Egypte voor om bij de ingang van het Suezkanaal een gigantische vuurtoren te bouwen in de vorm van een beeld. Het zou een moderne verwijzing worden naar de Kolossus van Rhodos, één van de zeven wereldwonderen.
Het ontwerp dat Bartholdi maakte voor het Suezkanaal was gebaseerd op een Egyptische fellah, een vrouwelijke slaaf, arbeider of boerin. Ook het Egyptische beeld zou een symbool voor vrijheid en bevrijding van slavernij moeten worden, een beeld dat de kedive graag van zijn land gaf. Aangezien het merendeel van de Egyptische bevolking in deze tijd moslim was, zou het beeld van de Egyptische vrouw inderdaad van een moslima zijn geweest. Het eerste ontwerp van het vrijheidsbeeld was dus een moslim-vrouw.
Libertas
Bartholdi slaagde er niet in de Kedive te overtuigen het beeld te bekostigen en daarom gingen zijn ontwerpen van de Egyptische vrouw met de toorts in haar hand in de ijskast. Totdat de Franse overheid plannen maakte om de Verenigde Staten een cadeau te geven voor 100 jaar onafhankelijkheid om de Frans-Amerikaanse verbondenheid te benadrukken. Bartholdi paste zijn ontwerp aan en maakte het beeld dat de we nu kennen als het Vrijheidsbeeld. Al kostte het nog tien jaar om de benodigde financiën te verzamelen.
Het huidige beeld is een personificatie van Libertas, de Romeinse godin van de vrijheid. In haar hand heeft ze een tablet met de wet en met haar andere hand steekt ze de vlam omhoog. In de tijd van Romeinen werd Libertas vooral aanbeden werd door Romeinse slaven, waardoor de symboliek van het oorspronkelijke Egyptische ontwerp grotendeels behouden is gebleven. De moslim-achtergrond is echter verdwenen en dat is misschien maar goed ook. Wie weet wat Trump anders met het beeld gedaan had….
