Hedendaagse Kunstenaars Maken Avant-Garde weer Spannend
Avant-Garde kunst is populair. Tentoonstellingen van Monet en Picasso tot Magritte en Mondriaan trekken veel bezoekers. Het Brusselse BOZAR museum toont dit najaar zo’n avant-garde tentoonstelling met moderne kunst uit periode 1910 en 1940. Hoe houd je zo’n tentoonstelling vernieuwend?
In de eerste zaal van de tentoonstelling in BOZAR slingert er boven je hoofd een ventilator. Deze hangt aan een lange kabel vanuit het plafond en draait wild door de ruimte door de wind die hij zelf produceert. De ventilator is een werk van Olafur Eliasson dat wordt gepresenteerd als hedendaagse tegenhanger van een bronzen beeld van Alexander Archipenko. Archipenko’s beeld van een wandelende vrouw met een paraplu bestaat uit cilinders en kegels waardoor er in haar hoofd en torso opening ontstaan. Zowel Archipenko als Eliasson maken met hun werken de lege ruimte zichtbaar, door het een integraal onderdeel te maken van hun kunst.
Avant-Garde
Avant-garde betekent letterlijke ‘voorhoede’, maar wordt vooral gebruikt als verzamelnaam voor de revolutionaire vernieuwingen van de moderne kunst aan het begin van de 20e eeuw. Jonge kunstenaars gebruikten nieuwe vormen en technieken om kunst te maken en zetten zich af tegen het oude. In BOZAR zijn werken te zien van kunstenaars die de ontwikkeling van de moderne kunst hebben bepaald zoals Picasso, Munch en Boccioni.
De experimentele aard van het werk van de avant-garde is goed te zien in een werk van Marcel Duchamp. Hoelang is een meter? Duchamp liet drie draden van precies een meter op de grond vallen. De wijze waarop ze neerkwamen, bepaalde hoe Duchamp de draden op een doek plaatste. Het toeval bepaalt hierdoor hoelang zijn meter precies is.
BOZAR
Zoals de ventilator in de eerste zaal, word je als bezoeker van de tentoonstelling continue heen en weer geslingerd. De duizelingwekkende reeks vernieuwingen van de Europese avant-garde zorgt ervoor dat je in ieder zaal wordt verrast en uitgedaagd. De kunstgeschiedenis presenteert kubisme, expressionisme, futurisme en andere -ismes graag als afgebakende periodes. Maar in Brussel is goed te zien hoe alles in de jaren 10 en 20 door elkaar liep. Ondanks dat in grote lijnen een semi-chronologische opbouw van avant-garde stromingen wordt aangehouden, die eindigt bij de toegepaste kunst van de Bauhaus, is de tentoonstelling een ontdekkingsreis langs bekende en onbekende namen.
Dit effect wordt versterkt doordat 14 hedendaagse kunstenaars zijn gevraagd te reageren op avant-garde werken uit de tentoonstelling. Zoals Olafur Eliasson’s ventilator hangt naast Archipenko’s bronzen beeld, zijn er 13 andere combinaties te zien. Naast de toevallige meter van Marcel Duchamp liggen verspreid over de grond stalen kettingen in de zaal gemaakt door William Forsythe. De bezoeker wordt uitgenodigd om de kettingen naar eigen inzicht te verplaatsen door alleen de voeten te gebruiken. Zo ontstaat een hedendaagse versie van Duchamp’s readymade.
Het is tegenwoordig een veel beproefd concept om hedendaagse kunst met oude kunst te combineren en dit heeft wisselend succes. In BOZAR werkt het bijzonder goed. De hedendaagse kunstwerken zijn van hoog niveau en laten zien dat de thema’s van de avant-garde nog steeds actueel zijn. Aan de hand van Luc Tuymans, Marlene Dumas en Gerhard Richter kijk je met nieuwe ogen naar de avant-garde kunstenaars.
The Power of the Avant Garde is een ijzersterke tentoonstelling die speelsheid en vernieuwing uitstraalt. Het is heerlijk om als bezoeker door de zalen te laveren en in ieder zaal een nieuw onverwacht meesterwerkje te ontdekken. Ondanks dat avant-gardistische kunst tegenwoordig vaak wordt gebruikt als benaming voor de periode 1900-1940, laat curator Ulrich Bischoff zien dat avant-garde van alle tijden is. Aan de hand van hedendaagse kunst maakt hij de oude werken weer spannend.
The Power of the Avant Garde
BOZAR, Brussel
t/m 22 januari 2017
