Wanneer u zich ‘het Lazarus’ schrikt, maakt u een verwijzing naar de Bijbel! Lazarus was een zieke man, die door Jezus weer tot leven werd gewekt. Het is een bijbelpassage die vaak is afgebeeld in de kunst. Vincent van Gogh heeft dit wonder van Jezus ook geschilderd, maar vergeet daarbij Jezus zelf af te beelden…

Op 29 juli herdenkt de katholieke kerk de herrijzenis van Lazarus. Op zijn predikingstochten werd Jezus gewaarschuwd door de zussen Martha en Maria, dat hun broer Lazarus ziek was. Jezus ging echter niet meteen naar hem toe, maar wachtte enkele dagen om aan zijn reis naar Lazarus te beginnen. Toen hij aankwam, lag Lazarus al vier dagen in het graf en trof hij de zussen rouwend aan. Hij sprak:

Ik ben de opstanding en het leven. Wie in mij gelooft zal leven, ook wanneer hij sterft en ieder die leeft en in mij gelooft, zal nooit sterven.’

Lazarus lag begraven in een kleine grot die met een steen was afgedekt. Jezus liet de steen verwijderen en riep: ‘Lazarus, kom naar buiten!’. Tot grote verbazing van alle mensen die toekeken, kwam Lazarus naar buiten gelopen nog ingepakt met de doeken waarin hij was begraven. Martha, Maria en de anderen waren getuigen geweest van een wonder. Jezus vertrok hierna naar Jeruzalem, waar hij zijn einde zou vinden aan het kruis.

Symboliek
Ondanks dat de herrijzenis van Lazarus dus vlak voor de paasweek moet zijn geweest, herdenkt de kerk de herrijzenis van Lazarus op 29 juli, de naamdag van zijn zus Martha. Vincent van Gogh schilderde de herrijzenis van Lazarus vlak voor zijn dood in 1890. De versie van Vincent van Gogh is bijzonder, omdat Jezus niet staat afgebeeld op het schilderij.

In het schilderij van Van Gogh zien we Lazarus, Martha en Maria in een driehoek staan. Lazarus zit linksonder in het schilderij en wordt door sommige critici genoemd als een zelfportret van Van Gogh vanwege zijn rode baard. Martha en Maria komen naar het graf toegerend. Rechts zien we één van beide voor een rots, die door de vorm bijna vleugels van een engel lijken. Het benadrukt de goddelijkheid van de gebeurtenis.

In de achtergrond zien we de grote warme zon. Er is door kunstcritici meerdere malen gesuggereerd dat de zon symbool staat voor Jezus in dit werk en dat hij daarom niet is afgebeeld. De zon staat dan voor het goddelijke licht dat dit wonder mogelijk maakt.

Rembrandt van Rijn – de Herrijzenis van Lazarus (1642)

Rembrandt van Rijn – de Herrijzenis van Lazarus (1630)

Inspiratie
Van Gogh zat in een inrichting in Saint Remy en had weinig onderwerpen om te schilderen omdat hij niet naar buiten kon. Hij begon daarom etsen en tekeningen van beroemde schilders zoals Millet, Delacroix en Rembrandt na te schilderen. Een van de etsen die Van Gogh bezat, was ‘de Herrijzenis van Lazarus’ die Rembrandt rond 1630 maakte. Hij besloot de ets niet precies na te schilderen, maar gebruikte elementen uit de ets voor zijn eigen schilderij.

Zowel Lazarus als één van de toegesnelde zussen uit het schilderij van Van Gogh, zijn duidelijk geïnspireerd op de werken van Rembrandt.

Vincent van Gogh’s Herrijzenis van Lazarus is te zien in het Van Gogh Museum in Amsterdam. Rembrandt’s versie, bovenstaande versie hangt in het Los Angeles County Museum of Art.