Ongeveer zes maanden voor de geboorte van Jezus, werd Johannes de Doper geboren. Op 24 juni, een half jaar voor kerstmis, herdenkt de katholieke kerk daarom de geboorte van Johannes de Doper. //Vensters denkt mee en kijkt naar een schilderij van de Spaanse schilder Bartolomé-Esteban Murillo!
De ouders van Johannes de Doper, Zacharias en Elisabet, waren lang kinderloos gebleven. Het waren vrome mensen, die vanwege hun hoge leeftijd dachten nooit meer ouders te worden. Totdat plotseling aartsengel Gabriël aan Zacharias verscheen en hem aankondigde dat hij een zoon zou krijgen en dat hij hem Johannes moet noemen. Lucas beschrijft dit in zijn eerste hoofdstuk:
“Wees niet bang, Zacharias, je gebed is verhoord: je vrouw Elisabet zal je een zoon baren, en je moet hem Johannes noemen. […] Hij zal vervuld worden van de heilige Geest terwijl hij nog in de schoot van zijn moeder is, en hij zal velen uit het volk van Israël tot de Heer, hun God, brengen.“
Zacharias kan de aankondiging van de geboorte niet geloven en raakt daardoor sprakeloos tot aan de geboorte van Johannes. Als de familieleden het kind naar zijn vader ‘Zacharias’ willen noemen, zegt hij: “Zijn naam is Johannes”. Daarmee heeft hij zijn spraakvermogen terug. De geboorte van Johannes de doper wordt in het Christelijk geloof gezien als een voorbode voor de komst van de verlosser, Jezus Christus.
Symboliek
In het schilderij van Murillo is Johannes de Doper afgebeeld in de handen van een verzorgster. Hij heeft een stralend licht om zijn hoofd en vormt het middelpunt van het schilderij. Om hem heen zitten nog drie andere verzorgers gehurkt. De linker heeft een grote kom met water in haar handen. Dit is een symbolisch verwijzing naar de toekomstige daden van Johannes, waarbij hij Jezus en andere gelovigen doopt met heilig water. De vrouw rechtsvoor op het doek heeft een stapel witte doeken in een mand. De kleur wit is een verwijzing naar de puurheid van Johannes, die door kerklaar Johannes Chrysostomus werd beschreven als ‘witter dan het witste kledingstuk’. Het hondje helemaal rechts op het schilderij is een symbool voor trouw, omdat Johannes zijn hele leven trouw zou zijn aan Jezus.
Murillo heeft ervoor gekozen om de verzorgsters af te beelden in de kleding en stijl van het 17e eeuwse Spanje. Hierdoor lijkt het werk erg realistisch en zou het kunnen gaan om de geboorte van een willekeurig kind. Alleen de Engelen bovenin het schilderij verraden dat het hier om een Christelijk tafereel gaat.
Achtergrond
Op de achtergrond zijn de ouders van Johannes de Doper afgebeeld. Links staat in de schaduw Zacharias over de schouders van de verzorgers naar zijn pasgeboren zoon te kijken. Achterin het schilderij zien we Elisabet in het bed liggen. Ze is nog aan het bijkomen van de bevalling Een andere verzorgster komt haar een kom met eten brengen.
Het schilderij gebruikt daarnaast heel veel rood-tinten, dit is de kleur van heilige martelaren en zou gezien kunnen worden als een verwijzing naar de dood van Johannes de Doper. Johannes wordt namelijk onthoofd door koning Herodes. De geboorte en de dood van Johannes worden zo in één schilderij samengebracht.
Barolomé-Esteban Murillo schilderde de Geboorte van Johannes de Doper rond 1655, sinds 1873 is het werk te zien in het Norton Simon Museum in Pasadena, CA, USA.Â
 |
 |
