Vandaag, met Pasen, vieren we dat Jezus is opgestaan uit de dood. Het is het hoogtepunt van de Goede Week, de overwinning van goed op kwaad. Peter Paul Rubens schilderde de Wederopstanding van Christus in 1612. Een bijzonder schilderij vol met symboliek. Zalig Pasen!

In de kunst is de wederopstanding van Christus eindeloos vaak afgebeeld in verschillende tijden en stijlen. Het is eigenlijk heel vreemd dat dit zo’n veelvoorkomend thema is binnen de christelijke kunst, omdat er geen enkel bijbelverhaal bestaat waarin de gebeurtenis beschreven staat. Volgens de bijbelverhalen wordt de tombe van Jezus leeg aangetroffen. Het moment dat hij eruit komt, staat nergens beschreven.

Toch zijn er al vanaf de Middeleeuwen afbeeldingen bekend van Jezus die uit zijn tombe komt, als symbool voor zijn onsterfelijkheid. De wederopstanding laat zien dat Jezus de zoon van God is en dat God rechtvaardig is. Het is daarmee een belangrijke symbolische gebeurtenis binnen de kerkleer.

Het schilderij van Rubens is onderdeel van een drieluik dat te zien is in de Onze Lieve Vrouwe Kathedraal in Antwerpen. We zien Jezus uit zijn graf komen omringd door soldaten die zijn graf moest bewaken. De soldaten worden verschrikt wakker en kijken bang om zich heen. In de vroege christelijke kunst werd het tafereel altijd getoond met een echte grafsteen, of een sarcofaag, waaruit Jezus opstaat. Rubens is één van de eersten die kiest voor een grot, als graf. Vele andere kunstenaars zouden deze lezing overnemen.

Symboliek
Het lichaam van Jezus lijkt wel te zweven boven het graf. Dit geeft de goddelijkheid van Jezus aan. Vanaf dit moment hoeft niemand meer te twijfelen dat hij de zoon van god is. God is op de achtergrond gebeeld als een licht in de wolken. Heel vaag is hier ook een gezicht te zien. Mogelijk is dit God zelf of een van zijn engelen. In zijn handen heeft Jezus een palmtak en een rode banier. Dit zijn symbolen van zijn overwinning op de dood.

In het werk gebruikt Rubens sterke contrasten. Het lichte lichaam van Jezus steekt af tegen de veelal donkere figuren en soldaten op de achtergrond. Christus heeft een lichtgevende krans om zijn hoofd, die zijn heiligheid aangeeft. In algemene zin is in dit schilderij het hemelse afgebeeld als licht en het aardse als donker.

Achtergrond
Het schilderij werd gemaakt in opdracht van Jan Moretus (1543-1610) en zijn echtgenote Martina Plantin (-1616) en voltooid in 1612. Het werd gemaakt voor een kapel in de Onze Lieve Vrouwe Kathedraal van Antwerpen. Links op het drieluik staat Johannes de Doper en recht is de heilige Martina afgebeeld, dit waren de patroonheiligen van het echtpaar.

Johannes de Doper is te herkennen aan de vacht waarin hij is gekleed en het zwaard aan zijn voeten dat verwijst naar zijn onthoofding. Martina draagt een martelaarspalm als verwijzing naar haar dood. Martina werd doodgemarteld, omdat ze weigerde te offeren voor een heidense afgod.

Het gebruik van de Wederopstanding als thema voor een triptiek dat dient als gedachtenismonument voor de overledenen is veel voorkomend. Het is een verwijzing naar het eeuwige leven. De opdrachtgevers van dit schilderij, Jan Moretus en Martina Plantin, zullen dankzij Peter Paul Rubens in ieder geval nooit vergeten worden!

Het triptiek met de wederopstanding van Christus van Peter Paul Rubens is te zien in de Onze Lieve Vrouwe Kathedraal in Antwerpen.