Vlak na de intocht in Jeruzalem trok Jezus naar de tempel. Hij vond een marktplaats in plaats van een plek voor godsverering. Jezus werd boos en joeg alle handelaren de tempel uit. //Vensters viert de Goede Week en kijkt vandaag naar een schilderij van El Greco over de tempelreiniging!
Duizenden mensen trokken voor het Joodse paasfeest op bedevaart naar Jeruzalem. In de tempel waren daarom geldwisselaars en andere handelaren verzameld, die dachten een beetje geld te verdienen aan deze mensenstroom. Toen Jezus dit ‘rovershol’ aantrof, was hij verontwaardigd dat de tempel zo ontheiligd werd. Hij greep wat touwen samen tot een zweep en dreef de koopmannen de tempel uit.
Staat er niet geschreven: “Mijn huis moet voor alle volken een huis van gebed zijn”? Maar jullie hebben er een rovershol van gemaakt!’
Deze reiniging van de tempel was een geliefd onderwerp van schilders in de 16e eeuw omdat het de menselijke hebzucht verbeelde. Bovendien werd de scene als allegorie gezien voor de reformatie en de counter-reformatie in deze tijd. El Greco maakte maar liefst vier versies van dit schilderij. Op de versie die El Greco maakte in 1600 en die tegenwoordig in de National Gallery in Londen hangt, zien we een hele formele indeling tussen goed en kwaad.
Symboliek
In de bijbel wordt de tempelreiniging vaak gezien als de directe aanleiding voor de arrestatie en veroordeling van Jezus. Door zo tekeer te gaan in de tempel plaatst hij zichzelf boven de wereldse macht. Hij provoceert zo direct de plaatselijke bestuurders.
In het schilderij van El Greco zien we links van Jezus de handelaren die de tempel uit worden gedreven en rechts van Jezus zijn de apostelen afgebeeld. Het contrast is groot. De drukte en uitbundige bewegingen van de koopmannen staan naast de rust en interesse van de apostelen. De handelaren kijken allemaal van elkaar af, de apostelen kijken naar elkaar toe. Jezus staat er tussenin als de man die het verschil maakt tussen goed en kwaad. El Greco heeft geprobeerd zijn positie te benadrukken door hem als enige in het rood te kleden.
Achtergrond
Op de achtergrond zijn twee reliefs te zien op de muren van de tempel. Links zien we de zondeval. Deze scene wordt gezien als een prefiguratie van de tempel scene. Adam en Eva worden weggestuurd evenals de handelaren. In beide scenes staat goed gedrag tegenover slecht gedrag.
De rechter relief toont hoe Abraham zijn zoon Isaak wil offeren. Deze scene is een prefifuratie voor het lijden en de opoffering van Jezus. Slechts enkele dagen na de tempelreiniging wordt Jezus immers gekruisigd.
El Greco maakte vier versies van de tempelreiniging, bovenstaande versie hangt in de National Gallery in Londen.
 |
 |
