Canon van de Moderne Kunst: Robert Rauschenberg

Canon van de Moderne Kunst – Venster 49
In de Canon van Moderne Kunst geeft Vensters een overzicht van de 50 moderne kunstwerken die iedereen zou moeten kennen. 50 schilderijen, beelden, foto’s, objecten van 50 verschillende artiesten die je nooit meer mag vergeten. Vandaag venster 49: Canyon van Robert Rauschenberg.

Robert Rauschenberg is een kunstenaar die werkte op het grensvlak tussen de moderne kunst en de hedendaagse kunst. Zijn werk komt voort uit de moderne traditie van onder meer Dada kunst en de Bauhaus school. Tegelijkertijd vormen zijn collages en schilderijen het voorportaal van nieuwe kunststromingen zoals Pop Art, Conceptuele Kunst en Performance Kunst.

In zijn werk Canyon combineert Robert Rauschenberg schilderkunst met beeldhouwkunst op een bijzondere wijze. De achterplaat van het werk bestaat uit een collage van verschillende materialen: foto’s, textiel en zelfs een drum. Hier overheen heeft hij met verf het doek verder bewerkt. Maar de meest opvallende toevoeging is natuurlijk de opgezette jonge zeearend. Alle materialen die hij gebruikte in het werk had hij bij toeval gevonden tussen ander afval.

Het werk is daarmee een vervolg de Dada traditie van onder meer Marcel Duchamp en wordt daardoor ook wel Neo-Dada genoemd. De hernieuwde aandacht voor Dada leidde opnieuw tot de vraag: Wat is kunst? Een vraag die in de jaren 60 en 70 tot tal van nieuwe kunstvormen zou leiden als Performance, Land Art en Video Art. Robert Rauschenberg is daarmee niet alleen een belangrijk slotstuk van de Moderne Kunst, maar ook het begin van een nieuwe tijd!

Robert Rauschenberg werd op 22 oktober 1925 geboren in Port Arthur, Texas als zoon van een Duitse vader en een Engelse moeder. Robert ging op zijn 16e farmacie studeren, maar nam al snel dienst in de Amerikaanse marine tijdens de tweede wereldoorlog. Hier bleef hij tot in 1945 werken in een militair psychiatrisch ziekenhuis in California. Na de oorlog, richtte hij zich op de kunst en ging hij studeren aan het Kansas City Art Institute en daarna in Parijs aan de Academie Julian. In 1948 ging hij naar het Black Mountain College in North Carolina, waar hij lees kreeg van Josef Albers. De strikte lesmethoden van Albers, die voortkwamen uit de Bauhaus school, lieten geen experimenten toe. Robert Rauschenberg zou hier later overzeggen: ‘Wat ik geleerd heb uit de lessen van Albers, is om precies het tegenovergestelde te doen van wat hij zei.’. Het dwong Rauschenberg om al in 1949 te vertrekken en lessen te gaan volgen aan de Art Students League of New York, waar hij ondermeer Cy Twombly leerde kennen. In 1951 heeft hij zijn eerste solotentoonstelling in Betty Parsons Gallery in New York. Hij maakt in deze tijd werken in zwart-wit, of zelfs helemaal witte doeken.

In 1952 reist hij samen met Cy Twombly naar Europa. Tijdens deze reis begint hij zijn eerste collages samen te stellen. In 1953 maakt hij ‘Erased de Kooning‘, een werk waarbij hij een tekening van Willem de Kooning uitgumt. In deze tijd ontmoet hij ook Jasper Johns en John Cage, twee kunstenaars met wie hij veel samen zou werken. Vanaf 1955 gaat hij werken aan een serie ‘Combines’ waarin hij schilderkunst met beeldhouwkunst samenvoegt. Het eerste werk in deze serie is ‘Monogram’ waarin hij een opgezette geit op een schilderwerk plaatst. Canyon is ook onderdeel van deze serie. Ook zou vanaf de jaren 50 kostuums en decors ontwerpen voor dansvoorstellingen. Hij bleef dit zijn hele leven doen. In 1963 kreeg Rauschenberg zijn eerste overzichtstentoonstelling in het Joods Museum in New York. Een jaar later won hij de grote prijs op de Biennale van Venetië. Ondanks dat zijn werk het meest vooruitstrevend was in de jaren 50 en de jaren 60, zou hij ook daarna zijn stempel op de kunstwereld blijven drukken. Robert Rauschenberg overleed op 12 mei 2008 op 82-jarige leeftijd en bleef tot op hoge leeftijd kunst maken.

Het werk van Robert Rauschenberg is in Nederland te zien in het Stedelijk Museum, Amsterdam. Internationaal is Rauschenberg onder meer vertegenwoordigd in de collecties van het Ludwig Museum (Keulen), het Guggenheim Museum (New York) en het Museum of Modern Art (New York).