Maria-Lichtmis of de Presentatie van Jezus in de Tempel

Volgens de Joodse wet moest iedere pasgeborene zich in de tempel laten zien aan God. Daarom gingen Jozef en Marie precies 40 dagen na de geboorte van Jezus naar de tempel met twee duiven als offer. Bij de tempel ontmoetten ze Simeon, een priester die voorspelde aan Maria:”Weet dat velen in Israël door hem ten val zullen komen of juist zullen opstaan. Hij zal een teken zijn dat betwist word”. Om deze gebeurtenis beter te begrijpen, kijken we naar een gouache van James Tissot.

de Presentatie van Jezus in de Tempel – Lucas 2:22-40

James Tissot was een Franse schilder die in de losse stijl van de Impressionisten scenes uit het dagelijks leven schilderde aan het eind van de 19e eeuw. Vanaf 1885 vond hij het katholieke geloof en begon hij Bijbel scenes te maken. Zijn stijl werd steeds realistischer. Uiteindelijk produceerde hij 365 waterverfschilderijen (gouaches) met afbeeldingen uit het Nieuwe Testament. In deze serie schilderde hij ook een afbeelding van de presentatie van Jezus in de Tempel.

Zuivering
Het bezoek van Jozef en Maria aan de tempel had twee doelen. Ten eerste moest Jezus zijn toewijding aan God tonen door naar de tempel te komen. Maar daarnaast moest Maria voor een rituele zuivering de tempel bezoeken binnen 40 dagen na de geboorte. Op de gouache van Tissot zien we Jozef daarom een kooitje met twee duiven vasthouden, die als zuiveringsoffer dienden voor God

Bij aankomst bij de tempel ontmoeten ze Simeon die door de heilige geest naar de tempel is gestuurd. De bijbel beschrijft Simeon als een oude vrome man en in veel interpretaties wordt hij gezien als een priester. De heilige geest heeft Simeon beloofd dat hij voor zijn dood de messias zal ontmoeten. Op het schilderij van Tissot zien we dat Simeon al een oude man is. Hij tilt Jezus van blijdschap in de lucht en betuigt hem eer als hij hem herkent als messias. Hij benoemt dit in een gebed, dat we tegenwoordig kennen als ‘Nunc Dimittis’. Een vers dat vaak op muziek is gezet. Volgens de Nieuwe Bijbelvertaling gaat het zo:

Nu laat u, Heer, uw dienaar in vrede heengaan, zoals u hebt beloofd. Want met eigen ogen heb ik de redding gezien die u bewerkt hebt ten overstaan van alle volken: een licht dat geopenbaard wordt aan de heidenen en dat tot eer strekt van Israël, uw volk.

Hannah
Midden op de gouache van Tissot zien we een vrouw die met wijde armen het tafereel bekijkt. Er zit geen geluid bij een aquarel, maar alleen al door te kijken naar de voorstelling hoor je haar uitroep. De mensen om haar heen bekijken haar van afstand.

Volgens de bijbeltekst van Lucas is dit Hannah, een 84-jarige vrouw die dagelijks in de tempel te vinden is om te bidden en te vasten. Ze spreekt een zegen over Jezus uit en voorspelt dat dit de verlosser is van het volk van Israël. Zowel Simeon en Hannah kunnen dus gezien worden als profeten, die de toekomst van Jezus voorspellen. Op het schilderij van Tissot wordt dit benadrukt doordat ze als enige twee personen hun handen naar de hemel richten. Het is alsof God via hen tot de andere mensen spreekt.

James Tissot heeft zijn best gedaan om in de gouache de letter van de Bijbel zo letterlijk mogelijk te volgen. Daarnaast heeft hij literatuuronderzoek verricht naar hoe een tempel eruit zag ten tijde van Jezus. In dit schilderij is dit te zien door de stijle trap en de klassieke gebouwen op de achtergrond. Tissot heeft bovendien meerdere malen het heilige land bezocht zodat hij de juiste sfeer en kleurstelling kon gebruiken in zijn werken.

De presentatie van Jezus in de tempel is tegenwoordig een officieel feest binnen de katholieke kerk. Het feest wordt ook wel de Maria-Lichtmis genoemd, vanwege de purificatie van de maagd die bij hetzelfde tempelbezoek plaatsvond. Het feest wordt meestal gevierd door middel van een optocht met veel kaarsen.

De presentatie van Jezus in de tempel en alle 364 andere gouaches door James Tissot zijn onderdeel van de collectie van het Brooklyn museum in New York. De werken zijn echter kwetsbaar en worden daarom slechts beperkt tentoongesteld.