Canon van de Moderne Kunst: Francis Bacon

Canon van de Moderne Kunst – Venster 45
In de Canon van Moderne Kunst geeft Vensters een overzicht van de 50 moderne kunstwerken die iedereen zou moeten kennen. 50 schilderijen, beelden, foto’s, objecten van 50 verschillende artiesten die je nooit meer mag vergeten. Vandaag venster 45: Head VI van Francis Bacon.

Francis Bacon was geobsedeerd door het schilderij dat Diego Velazquez rond 1650 maakte van Paus Innocentius X. Hij maakte tijdens zijn loopbaan maar liefst 45 variaties die geïnspireerd zijn door dit schilderij. Hij verzamelde tal van kunstenaarsboeken waarin het werk was afgebeeld. Toch ging hij bij zijn eerste bezoek aan Rome in 1954 niet naar het werk kijken. Bang om te teleurgesteld te worden.

Head VI is het eerste schilderij waarin Francis Bacon het werk van Velazquez als voorbeeld gebruikte. Het was het slotstuk van zijn 6-delige studie serie waarin het hoofden vervormde in 1949. We zien een schreeuwende paus in een glazen kubus. Je krijgt het gevoel dat hij niet uit deze kooi kan ontsnappen. Het werk betekende de definitieve doorbrak van Francis Bacon als kunstschilder.

Head VI toont de stijl van Francis Bacon, waarin hij lichamen en gezichten vervormde om een ruw en emotioneel geladen beeld te krijgen. Het werk van Bacon borduurt voort op de expressionistische en surrealistische traditie, maar kan ook worden gezien als een voorloper van meer hedendaagse kunststromingen zoals het neo-expressionisme van jaren 80. Hij is dus een echt sleutelfiguur tussen moderne en hedendaagse kunst.

Francis Bacon werd op 28 oktober 1909 geboren in Dublin als zoon van Engelse ouders. In zijn jeugd verhuisde zijn ouders regelmatig tussen Ierland en Engeland. In de jaren 20 ging hij op zichzelf wonen in Londen, waar hij in het ondergrondse leven van homoseksuelen dook en op de beurs van rijke minnaars fêteerde. Later bracht hij tijd door in Berlijn en Parijs. In Parijs kwam hij in aanraking met de schilderkunst, wat hem ertoe bracht om terug in Londen zelf te gaan schilderen. Ook ontwierp hij meubels, die hij voor het eerst tentoonstelde in 1929. ‘Crucifixion’ was het eerste schilderij dat aandacht van critici kreeg in 1933 en kreeg zulke slechte beoordelingen, dat Bacon voor een paar jaar stopte met schilderen. Pas eind jaren 30 begon hij voorzichtig weer deel te nemen aan groepstentoonstellingen, georganiseerd door Eric Hall zijn liefde en levenspartner.

Na de oorlog kwam het grote succes voor Francis Bacon. Het werk “Three Studies for Figures at the Base of a Crucifixion” werd in 1945 tentoongesteld naast Henri Moore en ontving geweldige commentaren. Een reeks van succes volgt, al in 1946 werd zijn werk aangekocht door het Museum of Modern Art. Succesvolle jaren volgen en in de jaren 60 maakte hij verschillende topstukken waaronder zijn portretten van paus Innocentius X. Aan het begin van de jaren 70 wordt Francis Bacon algemeen gezien als de beste Engelse schilder van zijn tijd. Francis Bacon zou tijdens zijn leven steeds meer last krijgen van astma. Een aandoening die er uiteindelijk in 1992 voor zorgde dat hij tijdens een vakantie met een acute ademhalingsproblemen werd opgenomen in een ziekenhuis in Madrid. Hier overleed hij op 28 april 1992 aan een hartstilstand.

Het werk van Francis Bacon is in Nederland te zien in het Gemeentemuseum, Den Haag. Internationaal is Francis Bacon onder meer vertegenwoordigd in de collecties van het Centre Pompidou (Parijs), de Tate Britain (Londen) en het Museum of Modern Art (New York). In Dublin is zijn studio te zien in de Hugh Lane Gallery.