Canon van de Moderne Kunst: Josef Albers

Canon van de Moderne Kunst – Venster 42
In de Canon van Moderne Kunst geeft Vensters een overzicht van de 50 moderne kunstwerken die iedereen zou moeten kennen. 50 schilderijen, beelden, foto’s, objecten van 50 verschillende artiesten die je nooit meer mag vergeten. Vandaag venster 42: Homage to the Square van Josef Albers.

Josef Albers is een van de beroemdste kunstenaars uit de Bauhaus school waar hij zelf studeerde, maar ook lesgaf. Als vertrouweling van Bauhaus oprichter Walter Gropius, stimuleerde hij de toepassing van kunst in alle vormen van architectuur en design.

Maar het meest beroemd is Albers geworden met de serie schilderijen ‘Homage to the Square’ die hij vanaf 1949 maakte. De schilderijen bestaan uit 3 of 4 vierkanten die in elkaar zijn geplaatst en ieder een andere kleur hebben. Albers maakte in totaal meer dan 1000 schilderijen volgens dit concept.

Albers probeerde op deze manier de interactie tussen verschillende kleuren te bestuderen. De manier waarop je een kleur ziet of ervaart, is afhankelijk van de kleuren die er omheen staan. Bovendien ontstaat er een diepte werking waarbij sommige vierkanten naar voor lijken te komen.

Josef Albers werd op 19 maart 1888 geboren in Bottrop, Duitsland. Na tussen 1908 en 1913 als basisschool leraar te hebben gewerkt, ging hij vanaf 1913 naar Königliche Kunstschule in Berlijn waar hij een opleiding volgde om zelf kunstdocent te worden. Vanaf 1916 werkte hij als grafisch ontwerper in Essen waar hij ondermeer de glas-in-loodramen van een kerk ontwierp. In 1919 vervolgde hij zijn opleiding aan de Königliche Bayerische Akademie der Bildenden Kunst waar hij les kreeg van Franz Stuck. In 1920 werd hij student aan het Bauhaus van Walter Gropius waar hij oorspronkelijk ‘schilderkunst’ studeerde, om later opnieuw glas-in-lood en andere architecturale toepassingen te kiezen. Vanaf 1923 ging hij zelf lesgeven aan het Bauhaus waar hij verantwoordelijk werd voor het vak ‘Werklehre’ (handvaardigheid). In 1925 werd hij officieel professor aan het Bauhaus instituut en trouwde hij Anni Fleischmann, die hij daar had leren kennen. Zijn eigen werk bestond nog steeds uit glas-in-lood en meubels.

Toen het Bauhaus in 1933 moest sluiten door de opkomst van het naziregime, verhuisde Albers naar Amerika waar hij opnieuw docent werd, nu aan het Black Mountain College, in North Carolina. Hier waren onder meer Cy Twombly en Robert Rauschenberg zijn leerlingen. Tijdens zijn werk als docent, maakte hij nog steeds tijd om zelfs kunst te maken. Hij experimenteerde met schilderkunst, fotografie en verscheidende vormen van toegepaste kunst. In 1949 begon hij aan de beroemde ‘Hommage to the Square’ serie waarin hij 15 jaar lang werken zou maken om kleurinteracties te onderzoeken. In 1950 verliet hij North Carolina en werd hij professor aan Yale University. Hij werkte hier tot aan zijn pensioen in 1958. Na zijn pensioen nam Albers enkele grote projecten aan, waaronder meerdere muurschilderingen in New York. In 1963 publiceerde hij bovendien zijn kleurentheorie ‘Interactions of Color’ dat tot op de dag van vandaag een veelgelezen boek is. Albers bleef werken tot aan zijn dood in 1976. De laatste jaren van zijn leven was hij veel geprezen in kreeg hij grote solo tentoonstellingen in de leidende moderne kunst musea van Amerika. Op 25 maart 1976 overleed Albers op 88 jarige leeftijd.

Het werk van Josef Albers is in Nederland te zien in het Stedelijk Museum, Amsterdam. Internationaal is Yves Klein onder meer vertegenwoordigd in de collecties van het Centre Pompidou (Parijs), de Tate Modern (Londen) en het Museum of Modern Art (New York). In zijn geboorteplaats Bottrop is er een Josef Albers Museum.