In de rij voor de glijbaan: Beslissen met Carsten Höller

Wie het heeft over lange rijen voor glijbanen en zweefmolens, denkt al snel aan een attractiepark of zwemparadijs. Maar niets is minder waar in Londen, waar glijbanen de topattractie zijn van een kunsttentoonstelling deze zomer. Mensen staan lang in de rij om het werk van Carsten Höller te ‘ervaren’. //Vensters bezocht de tentoonstelling “Decision” in the Hayward Gallery en werd gedwongen beslissingen te nemen.

Bezoekers van de tentoonstelling in de Hayward Gallery worden bij de binnenkomst geconfronteerd met twee ingangen naar de tentoonstellingsruimte. Erachter wacht een lange donkere gang die omhoog en omlaag kronkelt en waarbinnen bezoekers met de hand aan de muren hun weg voelen. Op het eind van de gang blijken beide ingangen op dezelfde plek uit te komen.

Bezoeker als proefkonijn
Het is typerend voor het werk van Carsten Höller, die probeert bezoekers actief bij zijn werk te betrekken. Zijn werk is ‘participatie kunst’ waarbij de ervaring onderdeel is van het kunstwerk. Höller, geboren in Brussel maar tegenwoordig werkend in Zweden, is opgeleid als wetenschapper. Hij is gepromoveerd bioloog en dat komt terug in zijn werk. De lange gangen eindigen bijvoorbeeld bij een stellage van gehalveerde paddestoelen, die de bezoeker zelf in beweging kan brengen.

Het werk van Höller bestaat uit een reeks experimenten, waarbij de bezoeker als proefkonijn dient. In het werk “Upside-down goggles” (2008) krijg je een kap met spiegels op je hoofd, waardoor je de je wereld ondersteboven ziet. Lopen blijkt opeens best moeilijk te zijn, als je evenwicht zo ontregeld wordt. In “The Forests” (2002) krijg je een videobril op je hoofd waarmee je ziet dat je door het bos loopt. Maar als je linkeroog het beeld krijgt dat je links om een boom heen loopt, ziet je rechteroog dat je rechts erlangs gaat. Je ervaart hoe het is als je hersenen proberen van beide beelden een logisch geheel te maken.

Lange Rijen
Het nadeel van al deze participatie kunst is dat je lang in de rij moet staan om alles te ‘ervaren’. Er zijn maar een beperkt aantal videobrillen en spiegelkappen en daardoor is de gemiddelde wachttijd per werk al snel een half uur. Op het dak van de Hayward gallery kan je ervaren hoe het is om boven Londen te vliegen. Je wordt in een zweefmolen getakeld en maakt rondjes over het dak. De wachttijd hier bedraagt gemiddeld ongeveer een uur. En dat betekent dat de kunstervaring vaak vooral een oefening van je geduld betekent.

Voor bezoekers die dit geduld niet hebben, is er de mogelijkheid een hele nacht in het museum door te brengen. Er zijn twee zelfrijdende bedden aanwezig in het museum, die ‘s nachts tegen zo’n 300 pond te boeken zijn. Je brengt dan de hele nacht in het museum door en krijgt ook de mogelijkheid om alle andere kunstwerken op je gemak te ervaren. Dat zo’n overnachting op eigen risico is, bleek tijdens ons bezoek. Twee suppoosten konden net op tijd voorkomen, dat de twee zelfrijdende bedden frontaal in botsing kwamen. Het idee van ‘het museum als hotel’ paste Höller eerder toe in het Museum Boijmans van Beuningen (2010).

Beslissingen
Het thema van de tentoonstelling is ‘beslissingen nemen’. Zo heeft Höller een “Pill clock” (2011) gemaakt waarbij er iedere drie seconden een pil uit het plafond komt vallen. De bezoeker wordt aangemoedigd een pil te nemen. Maar doe je dat als je niet weet wat er inzit?

De consequenties van de keuzes die je bezoeker maakt, zijn echter gering. De twee ingangen komen immers op dezelfde plek uit. De pillen zijn natuurlijk allemaal placebos. En de twee glijbanen komen beide uit bij de uitgang. Het interessante concept dat je als bezoeker wordt uitgedaagd om keuzes te maken, valt hiermee in het water. Wat is immers een beslissing als het geen consequenties heeft?

De belangrijkste beslissing die bij de meeste bezoekers dan ook zal spelen is: Vind ik het de wachttijd  waard om ieder kunstwerk te ervaren? En dat zal toch niet de bedoeling van Höller zijn geweest…

Decision – Carsten Höller
Hayward Gallery, Londen
t/m 6 september 2015