Canon van de Moderne Kunst: Grosz

Canon van de Moderne Kunst – Venster 32
In de Canon van Moderne Kunst geeft Vensters een overzicht van de 50 moderne kunstwerken die iedereen zou moeten kennen. 50 schilderijen, beelden, foto’s, objecten van 50 verschillende artiesten die je nooit meer mag vergeten. Vandaag venster 32: Metropolis van George Grosz.

Metropolis werd in 1916-1917 geschilderd door George Grosz en vertegenwoordigt misschien wel het bekendste werk uit zijn oeuvre. Het schilderij biedt een geweldig overzicht van de wir war van stijlen die aan het begin van de jaren 10 was opgekomen. De felle kleuren tonen een expressionistische aard, de hoekige vormen een kubistische stijl en de bewegingen laten invloeden van het futurisme zien. Het resultaat is een dynamisch schilderij waarin de kleur rood de boventoon voert.

Het werk toont de opkomst van de stad als metropool, een onderwerp dat veel kunstenaars op dat moment bezig hield. Ondanks dat Grosz woonde en werkte in Berlijn, raakte hij gefascineerd door Amerika als toonbeeld van moderniteit. De voorbereidende schetsen die hij voor Metropolis maakte baseerde hij op afbeeldingen van New York. Het was ook tijdens de voorbereiding van Metropolis dat hij besloot zijn naam te veranderen van Georg Groß in George Grosz.

Metropolis raakte bekend doordat het werk werd opgenomen in de expositie Neue Sachlichkeit die in 1925 in Mannheim werd gehouden en waar post-expressionistische Duitse kunst werd getoond. Hier vindt de Nieuwe Zakelijkheid kunststroming waar ook Otto Dix en Max Beckmann toe worden gerekend zijn oorsprong. Metropolis werd ook aangekocht door het museum in Mannheim en daarmee het eerste werk van Grosz in een publieke collectie. Hierdoor werd het werk in de jaren 30 ook in de beroemde Entartete Kunst tentoonstelling in München tentoongesteld, met andere werken die door Nazi’s als ontaard en moreel-foute kunst werd bestempeld. In tegenstelling tot veel andere entartete kunst werd het doek van Grosz niet vernietigd door de Duitsers, maar verkocht om geld te krijgen voor wapenproducties. Tegenwoordig is het werk onderdeel van de Thyssen collectie die wordt getoond in Madrid.

George Grosz werd in 1893 geboren als Georg Groß in Berlijn. Zijn vader overleed toen Grosz 8 jaar oud was. Daardoormoest zijn moeder het gezin draaiende houden en maar ook geld verdienen door de plaatselijke kantine van legerofficieren te beheren. Georg was al vroeg geïnteresseerd in schilderen en nam als kind tekenlessen bij een lokale schilder. Op 16 jarige leeftijd ging hij naar de kunstacademie in Dresden en later in Berlijn. Hij schilderde in een stijl die geïnspireerd was door expressionisme en futurisme. In 1914 ging hij naar het front waar hij na een jaar uit het leger werd ontslagen na ziekenhuisopname voor een bijholteontsteking. Hij werd door deze ervaring sterk anti-nationalistisch en veranderde zijn naam in het minder Duitse en meer Amerikaanse George Grosz. Hij schilderde nu in felle kleuren het stadsleven van o.a. Berlijn. Grosz sloot zich aan bij de communistische partij en ging naast schilderen door met het maken van tekeningen en aquarellen. Zijn werk toonde Berlijn en de Weimer republiek in de jaren 20.

Grosz was overtuigd anti-nationaal socialist en vluchtte daarom naar Amerika nog voordat Hitler in 1932 aan de macht kwam. In Amerika werd zijn werk conventioneler en ging hij landschappen en naakten schilderen. Hij ging lesgeven op verschillende plaatsen. Het werk uit zijn Amerikaanse periode wordt over het algemeen gezien als lagere kwaliteit dan zijn Berlijnse periode. Toch werd Grosz een geroemd kunstenaar. Een paar jaar voor zijn dood verhuisde Grosz terug naar Duitsland, waar hij op 65 jarige leeftijd in West Berlijn overleed.

In Nederland zijn tekeningen van Grosz te zien in het Gemeentemuseum en in het Stedelijk Museum, het laatstgenoemde bezit ook een schilderij. Veel werken van Grosz zijn te zien in Duitse musea zoals het Ludwig museum in Köln en K20 in Düsseldorf.