Vandaag opent in het Kröller Müller museum een overzichtstentoonstelling met het werk van de Franse schilder Georges Seurat. Hij veranderde radicaal het impressionistische denken door niet langer het moment te willen vangen, maar de kern te willen raken met zijn gestileerde pointillisme. Slechts vijf jaar schilderde Seurat in deze techniek, toen hij overleed op 31 jarige leeftijd. Bijna de helft van zijn oeuvre is nu verzameld in Otterloo. Tussen zeezicht en kunstlicht: Georges Seurat.
Pointillisme
Een blauw puntje naast een rood puntje lijkt op een afstandje paars. Kleurenwetenschappers aan het eind van de 19e eeuw beschreven dit principe in verscheidene theorieboeken. Maar Seurat was de eerste die deze ideeën ging gebruiken en ontwikkelde een bijzondere techniek waarin hij puntjes van complementaire kleuren naast elkaar plaatste. Op een afstandje lijken deze puntjes tot één kleur te versmelten zo kon Seurat hele subtiele kleureffecten bereiken.
Dit kwam vooral van pas in de zeegezichten die Seurat maakte. Tussen 1885 en 1890 reisde Seurat iedere zomer naar de Noord-Franse kust om te schilderen. Hij was gefascineerd door het diffuse licht aan de kust en juist de gekleurde penseelpuntjes bleken een perfecte manier om dit weer te geven. In het Kröller Müller museum is goed te zien hoe Seurat deze werken maakte, doordat voorstudies soms naast de werken getoond worden. Ook het doek ‘Coin d’un bassin à Honfleur’ geeft een perfect beeld van hoe Seurat zijn werken opbouwde. Dit werk is namelijk nooit afgemaakt doordat de afgebeelde boot na 8 dagen uit de haven vertrek. Op het werk zijn dus alleen de onderlagen te zien, waar later nog puntjes op zouden worden gezet.
Figuurstukken
Seurat maakte ook schilderijen waarop hij mensen afbeeldde. In totaal maakte hij 6 figuurstukken, waarvoor hij een veel groter formaat gebruikte. Zijn meest bekende figuurstuk is ‘Dimanche d’été à la Grande Jatte‘ (niet aanwezig in Otterloo). Het betekende Seurat’s doorbraak in de kunstwereld, het was zijn eerste pointillistische werk. Ondanks dat zijn werk zowel bij de academie als bij de impressionisten niet populair was, gaf het Seurat wel naamsbekendheid. En zijn techniek werd al snel gekopieerd door een klein groepjes volgers waar Paul Signac de meest bekende van was. Ook vond hij aansluiting bij de symbolisten, schrijver Gustave Kahn verdedigde Seurat’s werk met verve. Kahn’s geschriften zijn tot op de dag van vandaag leidend bij de interpratie van Seurat’s werk. Seurat overleed op 31 jarige leeftijd, vermoedelijk aan difterie. Hij liet een klein maar invloedrijk oeuvre na van ongeveer 50 schilderijen.
In het Kröller Müller museum wordt getracht een overzicht te geven van de korte carriere van Georges Seurat. Met het indrukwekkende aantal van 23 schilderijen lukt het om een prachtige overzicht te geven van de ontwikkeling van zijn pointillistische stijl. Bovendien worden verschillende tekeningen en olieverfschetsen getoond om dit verder te illustreren. De vele tekeningen die Seurat maakte met zwart krijt tonen vooral schaduwen, maar zijn essentieel in zijn zoektocht naar vorm. Ook in zijn pointillistische werk gebruikte Seurat namelijk geen lijnen om vormen af te bakenen.
Spectaculaire tentoonstelling
Alles komt samen in een spectaculaire laatste zaal waarin de serie van 4 schilderijen wordt getoond die Seurat maakte in de zomer van 1890 in de zeelucht van Gravelines. Ze hangen tegenover zijn laatste twee figuurstukken ‘Le Chahut’ en ‘Le Cirque’ gemaakt in het kunstlicht van Parijs. Het is bijzonder dat het Musée d’Orsay ‘Le Cirque’ heeft willen uitlenen. Samen met ‘Le Chahut’ toont het de perfect uitgedachte en uitgewerkte composities van het Parijse uitgaansleven. Juist het contrast met de zeegezichten uit Gravelines maakt ze extra overweldigend. Ook deze zeeluchten tonen de ongekende mogelijkheden van Seurat’s puntige penseel. De overgangen tussen zee en lucht en de totale leegte van de doeken (geen mensen) geven een rustige en tijdloze indruk. Het is pas de tweede keer sinds 1890 dat deze vier doeken samen te zien zijn.
Vanuit de sterke collectie van het museum zijn daarnaast 6 extra zalen ingericht waar de volgers van Seurat worden getoond. Hier is werk te zien van de bekende volgers als Paul Signac en Henri-Edmund Cross. Er is hier extra aandacht voor de vele Nederlandse en Vlaamse volgers als Jan Toorop en Theo van Rysselberghe. Hier is te zien hoe het pointillisme zicht verder ontwikkelde. In deze zalen blijkt hoe het techniek steeds meer een kunstje wordt, in plaats van een manier om tot de essentie te komen of bijzondere kleureffecten te bewerkstelligen. Nergens wordt het werk zo sterk als in de zalen met Seurat.
Seurat in het Kröller Müller is een tentoonstelling van wereldformaat. Het is vrijwel ondenkbaar dat een andere museum de komende twintig jaar zoveel Seurat schilderijen bij elkaar krijgt. Deze tentoonstelling toont de ontwikkeling van Seurat om te komen tot een nieuwe neo-impressionistische stijl, die de voorzichtige eerste stap vormt naar het modernisme. Reis in de zomermaanden dus niet af naar de Noord Franse kust, maar zoek de zeegezichten op de Veluwe in de schilderijen van Seurat.
// Seurat
Kröller Müller Museum, Otterloo
t/m 7 september 2014
 |
 |
0 reacties op “À Point – Seurat in het Kröller Müller Museum”