Wat gebeurt er als je 15 mensen bij elkaar zet om een eigen samenleving op te bouwen? John de Mol geeft het antwoord op SBS6 met zijn programma Utopia: chaos, liefde en ruzie. Wat krijg je als je een jaar lang 15 acteurs bij elkaar zet in een verlaten museum zet en ze blootstelt aan allerlei bijzondere ervaringen en performances? Dan krijg je de kunst van Pierre Huyghe. Zijn film over deze bijzondere gebeurtenis vormt het hart van een overzichtstentoonstelling van zijn werk in het Ludwig Museum in Keulen.

In de film „the Host and the Cloud” sluit Pierre Huyghe 15 acteurs een jaar op in een verlaten etnografisch museum in Parijs. Op verschillende dagen in dit jaar heeft hij 50 ‘getuigen’ binngelaten en hen gefilmd terwijl erin 40 museumzalen performances, gebeurtenissen plaatsvonden door de acteurs. Er was een hypnotiseur, een goochelaar, maar werden ook heftigere situaties gespeeld zoals een proces. De getuigen wisten niet wat ze konden verwachten. Hun reacties zijn echt en Pierre Huyghe wist dus niet hoe de acteurs zouden reageren. Hij legde het vast op film. In het werk van Pierre Huyghe is de kunstenaar niet de creator van het werk, hij is slechts de schepper van de omstandigheden. Het kunstwerk ontwikkelt zichzelf en Huyghe stelt zich op als observator. Hij legt vast wat er gebeurt in de wereld die hij heeft gecreëerd.

Films als sleutel

De film “the Host and the Cloud” is een sleutelwerk in de tentoonstelling. Ook een tweede film “A Way in Untilled” heeft een centrale plek. Hierin zien een vrouwenbeeld met een bijenkorf als hoofd en een hond met een roze poot plaatst op een oude composthoop. Huyghe maakte deze film tijdens Doucmenta in 2012. De recycling van de afgedankte levens en objecten die plaatsvindt op de oude composthoop heeft Huyghe vastgelegd.

In de tentoonstelling in Keulen worden niet alleen twee films getoond. Objecten en personages zijn uit de films gehaald en worden los getoond. Zo loopt de hond met de roze voorpoot vrij rond door de tentoonstellingszalen. Het kunstwerk stopt hierdoor niet bij de opname van de film, maar leeft door tijdens de tentoonstelling. Als bezoeker speel je een rol in deze performance door de te reageren op de hond. Het zijn de klassieke thema’s van Huyghe, de interactie tussen kunst en omgeving en tussen cultuur en natuur. Hoe uit het voorgaande iets nieuws ontstaat.

Tentoonstelling als kunstwerk

Huyghe speelt constant met deze begrippen. Zo heeft hij een muur een afgekrabd zodat de onderliggende verflagen bloot komen te liggen. Iedere tentoonstelling wordt de muur immers weer overgeschilderd. Maar het meest bijzondere is dat Huyghe niet alleen de kunstwerken maar zelfs de hele muren over heeft laten komen uit het Centre Pompidou in Parijs waar de tentoonstelling eerder te zien was.

Het thema natuur en cultuur wordt verder uitgewerkt in Huyghe’s “Zoodrams”. In deze vierkante aquaria maakt Huyghe kleine ecosystemen van vissen en andere waterbeesten. Elk aquarium wordt een klein theatertje waarin je kijkt naar wat er ontstaat tussen de beesten en hun omgeving. In “Zoodram 4” heeft Huyghe bijvoorbeeld een krab geplaatst met een beeld van Constantin Brancusi (Muse Endormi) als huis. Het beest leeft dus een in het beeld en is misschien wel de meest directe relatie tussen cultuur en natuur in de hele tentoonstelling.

Als bezoeker wordt je actief onderdeel van de omgeving doordat de kunstwerken zich letterlijk rondom je plaatsvinden in performances, films en objecten. Al bij binnenkomst word je als bezoeker opgewacht door een man die je om je naam vraagt. Als je antwoord schreeuwt hij je naam door de tentoonstellingszalen om je komst als het ware bij de andere bezoekers te melden. Pierre Huyghe laat de bezoeker zien dat ons gedrag wordt bepaald door onze omgeving. Hij legt de constante interactie bloot tussen cultuur en natuur. Juist de boeiende omgeving ontbreekt in John de Mol’s Utopia, waardoor de inwoners vervallen in luiheid en hun oude gebruiken opgelegd door hun vorige leven. De ontdekkingsreis door Pierre Huyghe’s Utopia is veel interessanter, juist ook doordat je hem als bezoeker zelf mag ervaren. Maar weet wel, Pierre Huyghe heeft bepaald in welke situaties je terecht gaat komen, als god van zijn eigen wondere wereld.

Pierre Huyghe
Ludwig Museum, Keulen
t/m 13 juli 2014