Op ontdekkingstocht in het Bonnefantenmuseum

In de hal van het museum word ik ontvangen door een vriendelijke gastvrouw. Ze legt uit: “We hebben er voor gekozen de oude en nieuwe kunst kris-kras door elkaar te presenteren, zodat je niet een specifieke afdeling kan overslaan, maar alles moet zien”. Ik krijg een boekje in mijn handen geschoven en begin aan mijn ontdekkingstocht. Welkom in de wondere wereld van het Bonnefantenmuseum!

Onder de titel ‘Augenspiel’, Maastricht is bijna Duitsland immers, presenteert het Bonnefantenmuseum haar collectie zonder context of chronologie. Binnen iedere zaal zijn de werken weliswaar qua tijd en soort op elkaar afgestemd, maar de zalen met klassieke en moderne kunst, beeldhouwwerken en schilderijen lijken willekeurig na elkaar te zijn geplaatst. Hierdoor ontstaat een speels effect en word je als bezoeker een soort ontdekkingsreiziger binnen de collectie van het Bonnefanten.

Vooral op de zalen hedendaagse kunst pakt deze presentatie heel leuk uit. De werken hebben van zichzelf al een beetje de neiging de bezoeker uit te dagen. Een goed voorbeeld is het videokunstwerk ‘Man onder Bogen’ van David Claerbout waarin je als bezoeker snel moet zijn als je een man wil zien weglopen van een gebouw met bogen. Als je te laat bent zie je een gebouw met bogen en scherpe schaduwen. De beweging op het kunstwerk is dus tegengesteld aan het de beweging in de zaal. Of neem de draagbare kunstwerken van Franz West zoals een in gips verpakte zaag. Een instructievideo laat zien hoe de bezoeker er mee rond kan lopen. Jammer, dat het museum echter niet toestaat dat ook de huidige bezoekers met de kunstwerken gaan lopen. Dit creëert een afstand tussen bezoeker en kunst die de kunstenaar juist wilde voorkomen.

De collectie Middeleeuwse en Renaissancekunst van het Bonnefantenmuseum komt er door de opstelling echter een beetje bekaaid vanaf. Juist een chronologische presentatie benadrukt de unieke waarde van de individuele objecten in de ontwikkeling van de kunst. Die blijft nu onzichtbaar. Het valt goed te zien dat deze beelden en schilderijen nooit gemaakt zijn om de bezoeker uit te dagen. De veelal religieuze objecten zijn ontworpen binnen het grotere geheel van een kerk of een thuisaltaar. Door ze geïsoleerd en  buiten enkele context te plaatsen valt hun zeggingskracht grotendeels weg.

Een van de hoogtepunten van het museum is muurschildering ‘spiraal’ die door Sol LeWitt op het plafond van de koepel werd uitgevoerd. Een 5,7 kilometer lange witte lijn draait zich langs de muren een weg naar het topje van de koepel. Een prachtige voorbeeld van minimale en conceptuele kunst die LeWitt speciaal voor het museum ontwierp en nu voor de derde maal te zien is. Door de indrukwekkende entree van een drie-verdiepingen overspannende trap die naar de koepel leidt, is het een monumentaal geheel dat een overweldigende indruk achterlaat. Het museum zou moeten overwegen dit werk permanent een plek te geven in de koepel. Al moeten ze dan nog wel even die oerlelijke witte stopcontacten wegwerken die nu een inbreuk maken op het geheel. Het overigens opvallend dat het museum in Maastricht zo’n grote collectie van werk van Sol LeWitt bezit. Een waardevol bezit dat gekoesterd moet worden en grotere aandacht in het museum zou verdienen door gericht werken aan te kopen van tijdgenoten die zich ook aan minimale en conceptuele kunst hebben gewijd.

Aan het eind van het bezoek hangt nog steeds de opmerking van de gastvrouw in mijn hoofd: ‘Je kunt niet een specifieke afdeling overslaan’.  Je kunt inderdaad niet een bepaalde kunststroming overslaan. Toch zou ik het prettiger hebben gevonden als de collectie Middeleeuwse en Renaissance kunst als geheel was gepresenteerd. Binnen de verzameling moderne kunst had dan alles door elkaar kunnen worden geplaatst om het verrassingseffect te behouden en een soort ontdekkingstocht door de collectie te realiseren. Want het doel zou niet moeten zijn mensen te dwingen jouw gehele collectie te laten zien, maar vooral de collectie optimaal te tonen zodat het bezoek vanzelf verwonderd raakt!

Bonnefanten Museum, Maastricht
Avenue Ceramique 250
Dinsdag t/m zondag van 11.00 – 17.00 uur
De opstelling Augenspiel is nog t/m 2 april te zien, hierna wordt een nieuwe permanente opstelling gerealiseerd.