Louvre: Nederlands schilderij startpunt Franse kunst

Het Louvre kocht deze week voor 7,8 miljoen euro een schilderij van Jean Malouel, hofschilder van Filips de Stoute. Het Franse museum spreekt van ‘de belangrijkste aankoop van de afgelopen 50 jaar’ omdat het werk een topstuk is van het begin van de Franse schilderkunst in de vroege renaissance. Maar hoe Frans is die Franse schilderkunst als je weet dat Jean Malouel ookwel Jan Maelwael heet en uit Nijmegen komt?

Jan Maelwael werd voor 1370 geboren in Nijmegen en ging als kind in de leer bij zijn vader die ook schilder was en atelier hield in de Burchtstraat. Hij beschilderde banieren met heraldische voorstellingen. Maelwael bleek talent te hebben en schilderde al snel werk voor Katharina van Beieren, hertogin van Gelre en vrouwe van het Valkhof. Nu zult u zich afvragen hoe zo’n Hollandse jongen vervolgens in Frankrijk terecht is gekomen.

Waarschijnlijk is dit een familiekwestie geweest. Katharina van Beieren was een tante van de koningin van Frankrijk, Isabelle van Beieren. Mogelijk is Jan bij Isabella aanbevolen en ging hij vervolgens in dienst bij Filips de Stoute, de hertog van Bourgondie en de machtigste man van het land. Jan viel zo goed in de smaak dat hij Jean werd genoemd en tevens werd aangenomen als kamerdienaar, een belangrijke functie binnen de hofhouding.

Jan Maelwael en de Gebroeders van Limburg
Maelwael mag dan ondertussen een onbekende naam zijn in de canon van de Nederlandse schilderkunst, zijn neefjes zijn dat niet. Maelwael was namelijk de oom van de Gebroeders van Limburg en tevens de reden dat Paul, Herman en Johan van Limburg in Franse dienst gingen. Het was namelijk Jan Maelwael die de broers naar Frankrijk haalde om ook aan het hof van Filips de Stoute te komen werken. Hier kwamen ze in contact met Jan van Berry, broer van Filips, die hen de opdracht gaf om twee getijdenboeken te maken die tegenwoordig wereldberoemd zijn.

Het werk van Jean Malouel en de Gebroeders van Limburg rekenen we tegenwoordig tot de Internationale gotiek, een periode die vooraf gaat aan de Renaissance. De internationale gotiek kenmerkt zich door een voorzichtig eerste gebruik van perspectief en staat daarmee aan de basis van de Renaissance kunst. Je zou Maelwael dus een voorloper kunnen noemen van de Vlaamse primitieven, maar ook van Franse Renaissance kunstenaars zoals Jean Fouquet.

Het Louvre
Het Louvre heeft nu deze week ‘Zittende Christus gesteund door de Heilige Johannes’ aangekocht dat Jean Malouel maakte in dienst van Filips de Stoute. Het werk werd in 1985 verkocht door een priester in het dorpje Vic-le-Comte. Maar omdat dit geen eigendom was van de kerk, maar van de staat had de priester dit eigenlijk nooit mogen verkopen. Daarom is nu met de huidige eigenaar afgesproken dat van de 7,8 miljoen euro, 2,3 miljoen euro wordt betaald aan het dorp Vic-le-Comte. Het is een transactie waar het Louvre 12 jaar over heeft onderhandeld en die wordt betaald door een onbekende mecenas van het museum.

Wanneer het paneel precies wordt opgehangen in het museum is nog onbekend, maar het zal in ieder geval een plaats krijgen in een van de eerste zalen van de Franse schilderkunst als voorloper van de Franse renaissancekunst.