Canon van de Moderne Kunst – Venster 20
In de Canon van Moderne Kunst geeft Vensters een overzicht van de 50 moderne kunstwerken die iedereen zou moeten kennen. 50 schilderijen, beelden, foto’s, objecten van 50 verschillende artiesten die je nooit meer mag vergeten. Vandaag venster 20: Les Disques van Fernand Leger.
In navolging van Pablo Picasso (Venster 5) en Georges Braque (Venster 10) onstond een grote groep kunstenaars die de principes van het kubisme verder uitbreidden en toepasten op hun eigen stijl. Een van de meest bekende van deze kunstenaars is Fernand Leger die het kubisme omzette in een eigen stroming, het tubisme.
Leger is zo’n typische kunstenaar die zich op het grensvlak van abstractie beweegt en zijn hoogtepunt beleefde in de jaren 10 van de vorige eeuw. Hoewel Leger met zijn werken de werkelijkheid probeerde af te beelden, werd zijn werk steeds meer een verzameling van cilindrische vormen. In tegenstelling tot de hoekige vormen van het kubisme, bestaat het werk van Leger dus uit rondingen. Ook gebruikte Leger een feller kleurenpalet dan zijn kubistische collega’s Picasso en Braque. Wat dat betreft is Leger meer een volger Robert Delauney die eveneens meer kleur en ronde vormen had.
In het werk ‘Les Disques’ dat in het Musee d’Art Moderne de la Ville Paris hangt, zien we deze invloed van Delauney goed terug. Het werk toont een woelige stad waarin de vormen voor gebouwen staan. In de lange licht-oranje balk die van middenboven schuin rechts naar beneden loopt en zijn oranje contra-balk zou je de vorm van de Eiffeltoren kunnen herkennen. De Eiffeltoren was het symbool van de moderniteit en een frequent onderwerp op schilderijen van Delauney. Leger abstraheert de vorm en voegt talloze cirkels toe die eveneens gebouwen voorstellen, maar tegelijkertijd doen denken aan fabrieksachtige tandwielen waardoor je het schilderij eveneens als een grote machine zou kunnen zien. De stad als fabriek!
Fernand Leger ’s wieg stond in 1881 in Noord-Franse Argentan. Na een opleiding als architect verhuisde hij in 1900 naar Parijs, waar hij na een korte periode van militiaire dienst als leerling 3 jaar studeerde aan de academie voor decoratieve kunsten. Rond 1910 verhuisde hij naar de Parijse werk Montparnasse waar hij kennismaakte met het plaatselijke kunsternaarsmilieu waartoe onder meer Marc Chagall en Robert Delauney behoorden. Leger’s stijl had zich ondertussen ontwikkeld van een impressionistische naar een meer abstracte stijl met een hardere vormentaal. Een ontwikkeling die zich verder zou doorzetten door invloeden van kubisten en futuristen.
Vanaf 1910 ging Leger onderdeel uitmaken van een groep die zich de ‘Section d’Or’ (Gouden Sectie) noemde. Deze verzameling van kubistische schilders was een los samenwerkingsverband dat met name bestond uit enkele gezamenlijke tentoonstellingen in galeries. Aan het begin van de 1e wereldoorlog viel de groep uit elkaar. Leger ging in dienst en kwam in 1916 bijna om het leven bij een mosterdgasaanval. Tijdens zijn herstelperiode begon hij weer te schilderen en bereikte zijn typische doeken zich tot een hoogtepunt. Na 1925 keerde Leger langzaam terug naar een meer figuratieve stijl. Hij werd steeds veelzijdiger, zo ontwierp hij filmdecors, glas-in-loodramen en mozaïeken. Zijn werk was ondertussen wereldberoemd en Leger exposeerde over de hele wereld. Tijdens de 2e wereldoorlog woonde Leger in de VS, maar later keerde hij terug naar Frankrijk waar in 1955 overleed in Gif-sur-Yvette.
In Nederland is geweldig vroeg werk van Leger te zien in het Stedelijk Museum te Amsterdam. Ook het Van Abbemuseum (Eindhoven) en het Kroller Moller Museum (Otterloo) bezitten werk van Leger. In het buitenland zijn de grootste collecties van Leger te zien in Parijs (Centre Pompidou, Musee d’Art Moderne de la Ville Paris) en New York (Museum of Modern Art).
