Kunstenaar van het Jaar 2011: Ai Weiwei
Nu het jaar 2011 bijna voorbij is, komt het moment om terug te kijken. Wat was de tentoonstelling van 2011? En wie is de beste kunstenaar van het afgelopen jaar? Vensters kwam tot de conclusie dat de beste kunst van 2011 werd getoond in Londen!
De beste tentoonstelling zag ik het afgelopen jaar in Parijs waar Edvard Munch werd getoond (Ga dat zien! – t/m 28 januari in het Centre Pompidou, daarna in Frankfurt en Londen). Het is een tentoonstelling met durf, kwaliteit en een verhaal dat een nieuwe blik werpt op de kunstgeschiedenis. Maar de enige tentoonstelling die echt aanspraak kan maken op de titel tentoonstelling van 2011 is uiteraard Leonardo da Vinci – Hofschilder uit Milaan die op dit moment in Londen te zien is (t/m 5 februari). Meer dan de helft van Leonardo’s schilderijen zijn verzameld en worden naast elkaar getoond. Een unieke expositie die dan ook binnen de kortste keren was uitverkocht.
Ook voor de titel kunstenaar van 2011 waren er dit jaar twee kandidaten, ten eerste Maurizio Cattelan wiens werk dit najaar werd getoond in het Guggenheim in New York. Cattelan heeft aangegeven te willen stoppen als kunstenaar en daarom is het retrospectief in het Guggenheim extra belangrijk. Het werk is in het Guggenheim aan touwen aan het plafond opgehangen en niet aan de muur getoond. Het geeft een extra overweldigend effect. Permanent wordt in het Boijmans van Beuningen ook een beeld van Cattelan getoond.
Toch is Ai Weiwei de enige artiest die dit jaar echt in aanmerking komt voor de titel Kunstenaar van het Jaar. Weiwei werd uitgeroepen tot meest invloedrijke kunstenaar van dit moment door Art Review en stond op de nominatielijst van Time’s persoon van het jaar verkiezing. Bovendien maakte Weiwei afgelopen jaar speciaal voor de Tate Modern een werk in de Unilever serie. 100 miljoen handgeschilderde porseleinen zonnebloempitten vulden de gehele Turbine hal. Het was een indrukwekkend kunstwerk waarin het belang van het individu binnen een groep onder de loep wordt genomen.
Ai Weiwei werd 3 april 2011 opgepakt door de Chinese overheid en voor 81 dagen vastgehouden. Volgens de chinezen wegens belastingontduiking, maar hoogstwaarschijnlijk wegens Ai Weiwei’s betrokkenheid bij de pro-democratische oppositie binnen China en zijn kritische uitlatingen over de onderdrukking in Tibet. Na betaling van 2,4 miljoen dollar aan boete – mede dankzij inzameling van Chinese medestanders – werd Weiwei weer vrijgelaten. Al dreigde de overheid snel weer met arrestatie, dit keer vanwege verspreiding van pornografisch materiaal. Maar dit werd uiteindelijk afgewimpeld mede doordat honderden andere Chinezen hun persoonlijke naaktfoto’s on-line zetten.
Weiwei was afgelopen jaar dus niet alleen hot binnen de kunstwereld, maar ook een belangrijk persoon binnen de politieke wereld. Het versterkte Weiwei’s rol als politiek geengageerde kunstenaar, wiens werk niet alleen esthetisch maar tevens maatschappijkritisch is. Ondanks dat hijzelf eveneens onderdeel is van de maatschappij die hij bekritiseerd. Zoals ook blijkt uit zijn zonnebloempitten van porcelein, die stuk voor stuk hand werden geschilderd. Een ironisch commentaar op de vele porseleinen vasen en schalen die al eeuwen door China geëxporteerd worden.
Op de drempel naar 2012 kunnen we dus terugkijken op een prachtig kunstjaar waarin Londen het middelpunt was van de grote tentoonstellingen van Da Vinci en Weiwei. Voorlopig staan voor 2012 in Londen onder meer Damien Hirst, Titiaan en de eerder genoemde tentoonstelling van Edvard Munch op het programma. Maar wie weet is volgend jaar wel een andere stad middelpunt van de kunstwereld!
Het Museum voor Hedendaagse Kunst De Pont in Tilburg zal vanaf 3 maart 2012 een tentoonstelling wijden aan het werk van Ai Weiwei.
