Canon van de Moderne Kunst: Marc

Canon van de Moderne Kunst – Venster 18
In de Canon van Moderne Kunst geeft Vensters een overzicht van de 50 moderne kunstwerken die iedereen zou moeten kennen. 50 schilderijen, beelden, foto’s, objecten van 50 verschillende artiesten die je nooit meer mag vergeten. Vandaag venster 18: Grote Blauwe Paarden van Franz Marc.

Eerder in deze Canon van Moderne Kunst werden al twee kunstenaars uit de Duitse Blaue Reiter beweging besproken, maar niet eerder zagen we de blauwe paarden letterlijk in beeld. Franz Marc schilderde de beesten meerder malen, maar zijn ‘Grote Blauwe Paarden’ uit 1911 is het meest bekend.

Franz Marc maakte tussen 1911 en 1913 een serie werken van dieren in verschillende kleuren. Hij probeerde de beesten in een simpele kleuren en vormen taal om te zetten. Marc probeerde niet de werkelijkheid uit te beelden, maar wilde juist zijn innerlijke emoties en gevoelens tonen. Lijnen en kleuren stonden dan voor gevoelens en hierover had Marc sterke ideeën die hij bediscussieerde met Wassily Kandinsky en Robert Delauney. Het werk van Franz Marc had religieuze kwaliteit vanwege de symboliek van zijn kleurgebruik, hij associeerde blauw bijvoorbeeld met mannelijkheid en rood met het leven.

De keuze om dieren te schilderen, maakte Marc omdat dieren in zijn ogen puurder waren en dichter bij de aarde stonden dan mensen. Het was tevens een avant-gardistische afrekening met de academie en de kunstgeschiedenis, waarin dierenafbeeldingen vaak nauwelijks waarde werd toegekend. Toch zou Franz Marc naar het einde van zijn carrière ook afstand nemen van de dierenkunst en gaan experimenteren met meer abstracte en futuristische vormen.

Franz Marc kwam in 1880 ter wereld in München, als zoon van een professionele landschapsschilder (Wilhelm Marc). Franz schreef zich op 20-jarige leeftijd in aan de kunstacademie in München. Maar hij zou München na een aantal jaar verlaten voor Parijs waar hij tussen 1903 en 1907 in aanraking kwam met de fauvisten. Al schilderde Marc ter oefening ook veel oude meesters uit het Louvre na. De sterkste affiniteit voelde Marc met Vincent van Gogh, wiens werk hij leerde kennen in Parijs. Terug in Duitsland raakte Franz Marc goed bevriend met August Macke (Venster 12) en het was dan ook met hem en Wassily Kandinsky (Venster 15) dat hij in 1911 de kunstenaarstijdschrift der Blaue Reiter begon.

Het tijdschrijft zou de start blijken van een hevige samenwerking waar ook anderen zoals Alexej von Jawlensky en Marianne von Werefkin, zich bij aansloten. De groep kunstenaars zou vanaf december 1911 meerdere malen samen exposeren en onderhield contacten met kunstenaars in Italie (futurisme) en Frankrijk (kubisme). Van Marc is bekend dat hij onder meer contact had met Robert Delaunay. Bij de start van de eerste wereldoorlog werd Franz Marc opgeroepen om dienst te nemen in het leger. In de loop van de oorlog kwam het bevel om alle kunstenaars terug te halen van het front, om hen te beschermen. Marc stond ook op de lijst, maar het bevel kwam net te laat. Hij overleed in 1916, op 36 jarige leeftijd in de slag bij Verdun.

Grote Blauwe Paarden wordt tentoongesteld in het Walker Art Center (Minneapolis). Het enige werk van Marc in Nederland, is te zien in het Museum Boijmans van Beuningen. In het buitenland zijn grote Franz Marc verzamelingen te vinden in het Kunstmuseum Basel (Basel) en de Städtische Galerie im Lenbachhaus (München).