Canon van de Moderne Kunst: Emil Nolde

Canon van de Moderne Kunst – Venster 13
In de Canon van Moderne Kunst geeft Vensters een overzicht van de 50 moderne kunstwerken die iedereen zou moeten kennen. 50 schilderijen, beelden, foto’s, objecten van 50 verschillende artiesten die je nooit meer mag vergeten. Vandaag venster 13: de Dans rondom het Gouden Kalf van Emil Nolde.

In Duitsland hadden Fritz Bleyl, Karl Schmidt-Rottluff, Erich Heckel samen met Ernst Ludwig Kirchner (Venster 9) Künstlergemeinschaft Die Brücke opgericht. Het werk van Die Brücke kunstenaars bevatte expressionistische vormen en felle kleuren en brak met de kunst uit het verleden. Na de eerste Brücke tentoonstelling in 1906 verbonden werd Emil Nolde enthousiast en sloot hij zich kortstondig aan bij de stroming. Het zou bepalend zijn voor de ontwikkeling van zijn eigen stijl.

Het bovenstaande werk van Emil Nolde maakte hij in 1910. Hij was toen 3 jaar weg bij die Brucke kunstenaars maar gebruikt nog altijd hun felle kleuren en sterke vormen taal. Nolde was erg geinspireerd door het werk van primitieve kunstenaars uit Afrika en dat spreekt uit dit doek. Hij combineert een bijbels thema met een dansende kring die direct uit Afrika te zijn weggelopen.

Zelfportret

De Duitse schilder Emil Nolde werd in 1867 geboren in Nolde onder de naam Emil Hansen. Tussen 1884 en 1888 volgde hij lessen aan de school voor toegepaste kunst in Karlsruhe om vervolgens aan de slag te gaan als tekenleraar. Pas op 31 jarige leeftijd besloot hij voor een carriere als kunstschilder te gaan. In 1902 nam hij de naam Nolde aan (naar zijn geboorteplaats) en verhuisde hij naar Berlijn om daar te werken. In 1906 sloot hij zich aan Die Brucke kunstenaars, maar al een jaar later verliet hij de groep weer. Nolde voelde zich niet vrij genoeg binnen de groep om zijn eigen stijl te ontwikkelen. Van 1908 tot 1910 werd hij lid van de Berlijnse Secession groep, maar verliet deze om dezelfde reden.

Hierna brak zijn meest creatieve periode aan waarin hij met felle kleuren en vele religieuze en primitieve motieven speelde. Bij de opkomst van de Nazi’s in de jaren 20 was hij een van de aanhangers en sprak hij zich uit tegen de Joden. Ironisch genoeg was het 10 jaar later zijn eigen werk dat ‘enartet’ werd verklaard door de Nazi’s en uit alle musea verwijderd. Ondanks dat hij een van de meest populaire artiesten van zijn tijd was. Nolde werd verboden om te schilderen zelfs als hij zijn werken niet verkocht. Niettemin begon hij aan een serie aquarellen die hij pas na de oorlog tentoonstelde. Nolde overleed op 88 jarige leeftijd in 1956.

Er zijn in Nederland geen werken van Emil Nolde te vinden die permanent tentoongesteld worden. De Dans om het Gouden Kalf hangt in de Staatgalerie in Munchen. De grootste Nolde verzamelingen zijn te vinden in Duitsland in het Brucke Museum (Berlijn), het Ludwig Museum (Keulen),en het Nolde Museum (Seebull). Buiten Duitsland is Nolde onder meer te zien in New York (Museum of Modern Art) en Sint Petersburg (Hermitage).