Canon van de Moderne Kunst – Venster 12
In de Canon van Moderne Kunst geeft Vensters een overzicht van de 50 moderne kunstwerken die iedereen zou moeten kennen. 50 schilderijen, beelden, foto’s, objecten van 50 verschillende artiesten die je nooit meer mag vergeten. Vandaag venster 12: Dame in de Groene Jas van Auguste Macke.

Binnen het Duitse expressionisme aan het begin van de 20e eeuw ontstonden er twee groeperingen die leidend waren in de ontwikkeling van de stijl. Zo werd in 1905 Die Brucke opgericht  in Dresden waarbij kunstenaars als Ernst Ludwig Kirchner (Venster 4) en Emil Nolde de boventoon voerden. Zes jaar later ontstond in Munchen een tweede kunstenaarsbeweging, Der Blaue Reiter, waarvan Auguste Macke een van de vertegenwoordigers was. Vandaag kijk ik naar zijn bekendste werk, Dame in een Groene Jas uit 1913.

Het schilderij is een toonbeeld van het expressionisme met zijn heldere kleuren en versimpelde vormen. Maar bovendien heeft het werk een enorme emotionele lading. De vrouw in de groene jas lijkt totaal niet worden opgemerkt door de andere personen, die meer worden beziggehouden door het fenomenale uitzicht. Het sombere gevoel van eenzaamheid dat wordt opgeroepen is bijna contrasterend met de felle vrolijke kleuren van het doek. Toch zijn het juist de kleuren die het gevoel extra versterken. Door het groen van de jas lijkt de dame op te gaan in de achtergrond die wordt gedomineerd door groen (van de bomen) en geel. Ook het perspectief van waaruit wij het tafereel bekijken versterkt het gevoel.

Toen ik het schilderij in het echt zag, was ik verrast door het vrij kleine formaat, 40 bij 40 centimeter. De talloze afbeeldingen die ik al van het werk had gezien, deden een groter doek verwachten. In helderheid van het kleurgebruik echter, was het doek nog veel sterker dan op veel afbeeldingen lijkt. Macke maakte een hele serie schilderijen die erg op dit werk lijken. Vaak tonen ze afbeeldingen van flanerende mensen uit het belle epoque, maar zelden hebben ze zo’n helderheid en emotionele lading als bij dit schilderij.

Auguste Macke werd in 1887 geboren in Meschede, Duitsland, maar hij bracht zijn jeugd door in Keulen en Bonn. Macke zou bijna zijn hele leven in Bonn doorbrengen. Hij bezocht verschillende kunstopleidingen in Dusseldorf, maar werd vooral geinspireerd door een tentoonstelling van Impressionisten die hij zag in Berlijn en zijn vriendschap met mede-expressionist Franz Marc (Venster 18). Samen met Marc en Wassily Kandinsky (Venster 15) richtte hij in 1911 kunstenaarsgroep ‘der Blaue Reiter’ op. Maar in tegenstelling tot Marc en Kandinksy was Macke minder geinteresseerd in de mystieke kant van de beweging.

Onder invloed van Robert Delauney werd Auguste Macke’s werk steeds kleurrijker en door reizen naar Tunesie en Parijs kreeg Macke ook aandacht voor primitieve en exotische kunst. In 1914 kwam er plotseling een einde aan Macke’s productie toen hij werd opgeroepen om deel te nemen aan de 1e wereldoorlog. Anderhalve maand later overleed hij aan het front in Frankrijk (Champagne) op 27e jarige leeftijd. Macke liet een krachtig maar bescheiden oeuvre achter. Mede door zijn dood kwam er een einde aan de Blaue Reiter beweging.

In Nederland worden op dit moment geen werken van Auguste Macke tentoongesteld. De grootste verzamelingen werken van Auguste Macke zijn te zien in Duitsland in Bonn (Kunstmuseum Bonn), Keulen (Ludwig Museum) en Munchen (Städtische Galerie im Lenbachhaus). Ook Macke’s laatste woonadres in Bonn is tegenwoordig een museum.