Canon van de Moderne Kunst: Georges Braque

Canon van de Moderne Kunst – Venster 10
In de Canon van Moderne Kunst geeft Vensters een overzicht van de 50 moderne kunstwerken die iedereen zou moeten kennen. 50 schilderijen, beelden, foto’s, objecten van 50 verschillende artiesten die je nooit meer mag vergeten. Vandaag venster 10: Vrouw met Gitaar van Georges Braque.

Eerder al was er binnen de Canon voor Moderne Kunst aandacht voor Pablo Picasso (Venster 5), de man die de kunst in de 20e eeuw zou domineren en met zijn kubisme de kunstwereld opschudde. Men zou bijna vergeten dat Picasso in zijn jonge jaren samenwoonde met Georges Braque en dat hun werken in deze periode erg op elkaar lijken. Braque en Picasso inspireerden elkaar en ontwikkelden samen de taal van het kubisme. Daarom vandaag een blik op ‘Vrouw en Gitaar’ van Georges Braque.

Georges Braque heeft niet direct een speciaal werk waarmee hij beroemd is geworden. Al het werk dat hij maakte rond 1910 zijn eigenlijk sleutelwerken in de ontwikkeling van het kubisme. Ik koos voor het doek Vrouw met Gitaar dat in het Centre Pompidou in Parijs te zien is, omdat het vele elementen bevat die kenmerkend zijn voor het werk van Braque. Ten eerste natuurlijk het onderwerp; Braque schilderde talloze stillevens waarin vrouwen en gitaren voorkwamen. Het mooie van dit doek is, dat ze nog redelijk herkenbaar zijn. In andere werken uit dezelfde tijd zijn de kubistische motieven zover doorgevoerd dat een gitaar bijna onherkenbaar is geworden.

Maar mooi is ook de krantenknipsels die in dit werk zijn verwerkt. Dit is typisch iets wat Picasso en Braque rond 1912/1913 voor het eerst deden en revolutionair was in de schilderkunst. Niet langer was verf het enige wat op doeken werd gesmeerd. Het concept van collages werd door futuristen en dadaisten nog verder uitgewerkt, maar vond bij Braque en Picasso zijn oorsprong. Ook het ingehouden kleurgebruik op dit doek met veel grijs en bruin tinten is typisch voor het vroege kubisme. Eigenlijk ongelooflijk als je bedenkt dat Braque begon als fauvistisch schilder die felle kleuren gebruikte. Pas in zijn late werk van de jaren 30 en 40 zou Braque de kleur weer terugvinden en combineren met kubistische motieven. Hij hield altijd een voorkeur voor stillevens en landschappen.

Georges  Braque kwam in 1882 ter wereld in Argentieul, een voorstad van Parijs, maar bracht zijn jeugd door in Le Havre. Hier volgde hij een opleiding tot huisschilder en decorateur. In zijn avonduren volgde hij lessen aan de kunstacademie. In 1902 verhuisde hij naar Parijs waar hij in dienst trad als schildersknecht, maar ‘s avonds schilderlessen bleef volgen. Hij kwam in contact met andere beginnende kunstenaars zoals Francis Picabia, Raoul Dufy en bezocht tentoonstellingen van de Fauvisten. Hierdoor zou hij zijn impressionistische stijl snel laten voor wat het was en overgaan op fauvistische werken. Al snel gaf hij zich over aan de schilderkunst en stopte met de decoratie van huizen. Hij reisde op en neer tussen Le Havre en Parijs, waar hij in 1906 de eerste grote tentoonstelling van Cezanne’s werk zag.

Deze tentoonstelling zou Braques visie op de kunst voor altijd veranderen. Zijn kleurrijke wilde werk veranderde en hij begon meer te experimenteren met vorm en grauwere kleurtinten. In 1908 maakte hij een serie in L’Estaque geinspireerd op het werk van Cezanne, waarin de eerste vroege vormen van Braques kubisme zien. Toch duurde het tot 1909 tot hij samen ging werken met Pablo Picasso. Samen woonde ze in Le Bateau Lavoir in de Parijse wijk Montmartre, al hadden beide schilders al vanaf 1907 contact. Samen ontwikkelden ze het analytisch kubisme waarin voorwerpen volledig werden ontleed tot vormen, veelgebruikte voorwerpen zijn viool, gitaar, vrouwen en flessen. De samenwerking liep tot 1914, toen Braque voor het Franse leger ging vechten in de 1e wereld oorlog. Hij kwam in 1915 gewond terug van het front en hij zou pas eind 1916 zijn schilderscarriere weer oppakken. Nu ging hij vooral werken met Juan Gris. Braque zou nog tientallen jaren werk afleveren, maar nooit meer zo bepalend worden als rond 1910. Braque overleed in 1963 in Parijs.

Werk van Georges Braque is in Nederland te vinden  het Stedelijk Museum, het Kroller Moller Museum en het Van Abbemuseum. In het buitenland zijn de werken van Braque onder meer te zien in Parijs (Centre Pompidou), Washington (National Gallery) en New York (Museum of Modern Art).