Carl Andre in Kleve!
Op de allerlaatste dag van de tentoonstelling rondom het werk van Carl Andre in het Duitse Kleve, bracht Vensters nog even een bezoekje. De minimalistische beeldhouwer Andre ontvangt dit jaar de prestigieuze Roswitha Haftmann-Prijs. Reden voor het kleine museum Kurhaus in Kleve voor een tentoonstelling van enkele tientallen werken van Andre.
Carl Andre’s sculpturen bestaan uit ruwe materialen als hout of industriele onbewerkte stukken metaal. De werken zijn niet figuratief en niet symbolistisch, maar precies wat je ziet, een systematisch ordening van massieve materialen die op zichzelf een sculpturele en esthetische kwaliteit hebben. Andre vindt zichwelf dan ook geen minimalist of conceptueel kunstenaar, maar een ‘matterist’, een woord dat in het Nederlands het best te vertalen valt als ‘materialist’ maar dan zonder de filosofische of geld-belustige bijsmaak.
Het pure materiaal is dus waar Carl Andre zijn werken mee maakt. Zijn meest revolutionaire werken zijn misschien wel de ‘damborden’ opgebouwd uit metalen plaatjes die Andre op de grond construeerde. In Kleve lag een aluminium-staal voorbeeld van plaatjes die tegen elkaar aan waren gelegd, niet aan elkaar vast gemaakt want dat zou de puurheid aantasten. Juist deze vloerwerken veranderde de definite van een sculptuur. Niet langer was een sculptuur een beeld in de klassieke vorm op een sokkel in drie dimensies. Een sculptuur was ook een vloerbedekking.
De Tentoonstelling
In het Kurhaus Museum in Kleve zijn naast verschillende van deze wereldberoemde vloersculpturen, ook talloze andere werken van Carl Andre te zien. Zo zijn er verschillende installaties van houtblokken die tegen elkaar zijn gezet verschillend in omvang een tot tientallen meters lang. Ook zijn sculpturen opgebouwd uit 120 bakstenen zijn present die in verschillende vormen, maar ieder 2 lagen bakstenen hoog, tegen elkaar zijn gelegd. Deze bakstenen sculpturen zorgde voor veel controverse in de jaren 60. Omdat er duizenden euro’s werden neergelegd door musea voor 120 bakstenen. Veel burgers vonden dit geldverspillingen en kwamen zelf bakstenen aanbieden.
Bijzonder op de tentoonstelling in Kleve zijn ook de gedichten van Carl Andre. Andre voelde zichzelf in eerste instantie dichter en maakte zijn gedichten op dezelfde manier als zijn beeldhouwwerken waarin woorden de ruwe materialen zijn. Hij maakte geen zinnen dus, maar plaatste losse woorden naast elkaar. Soms deed hij dit in vierkanten zoals ook zijn vloersculpturen, soms los naast elkaar. In Kleve hangen de gedichten aan de muren naast zijn sculpturen.
De Kanttekeningen
De tentoonstelling in Kleve is bescheiden van omvang, maar hoog van kwaliteit; alle sleutelwerken van Carl Andre zijn aanwezig. Toch zijn er de nodige mitsen-en-maren op te brengen bij deze expositie in het sympathieke museum in Duitsland. Ten eerste, en ik hoop dat de vriendelijke Duitsers dit meelezen, vloerwerken van Carl Andre dienen betreden te worden. Een deel van het kunstwerk is de sensatie van het betreden van het vloeroppervlak en dit was verboden in Kleve. Ik snap dat een museum werken in bruikleen heeft en dus niet wil beschadigen, maar bij werk van Carl Andre is het juist de bedoeling dat de bezoeker op het werk kan lopen. Een absolute misser dus van de Duitse curatoren.
Grappig overigens hoe je als bezoeker opeens de vloer van een museum gaat onderzoeken als de werken op de vloer liggen. Het museum Kurhaus heeft een uiterst goedkoop en lelijk parketje liggen. Maar goed, het gaat om de werken en die waren mooi. Al zou het museum de opbouw van de tentoonstelling iets beter kunnen verzorgen waardoor de bezoeker de ontwikkeling van Carl Andre’s werk beter zal begrijpen.
Genoeg gezeurd, de tentoonstelling is ondertussen voorbij en dus niet meer te bezoeken. Maar wie geinteresseerd is in het werk van Carl Andre, kan dit in Nederland zien in het Van Abbemuseum in Eindhoven, het Kroller Moller Museum in Otterloo en het Stedelijk Museum in Amsterdam. Het is overigens bijzonder dat een klein museum als het Kurhaus in Kleve zo’n toptentoonstelling weet binnen te halen. Kleve heeft maar 50.000 inwoners maar grossiert in 2011 in goede tentoonstellingen. Vanaf 25 september is in het Koekkoekshuis namelijk de collectie Rademakers te zien met 19e eeuw romantische schilderwerken die eerder in de Hermitage in St. Petersburg en het Gemeentemuseum in Den Haag te zien waren.
Bezocht: Carl Andre
Museum Kurhaus, Kleve
28-8-2011
 |
 |
