Canon van de Moderne Kunst – Venster 4
In de Canon van Moderne Kunst geeft Vensters een overzicht van de 50 moderne kunstwerken die iedereen zou moeten kennen. 50 schilderijen, beelden, foto’s, objecten van 50 verschillende artiesten die je nooit meer mag vergeten. Vandaag venster 4: de Dans van Henri Matisse.
De Dans is het belangrijkste werk uit de carriere van Henri Matisse en een belangrijk werk binnen het vroege modernisme. Het werk toont een ronde dans van vijf primitieve figuren tegen een simpele achtergrond van blauw en groen. Matisse heeft gekozen voor warme kleuren, simpele vormen en een duidelijke verwijzing naar primitieve culturen. Het doek werkt gemaakt in opdracht van een Russische verzamelaar, Sergei Shchukin, in combinatie met een tweede werk dat ‘muziek’ werd genoemd. Shchukin heeft het werk jarenlang in zijn trapgat laten hangen, totdat het werk tijdens de revolutie werd ingenomen door de revolutionairen. Tegenwoordig hangen beide werken in de Hermitage in St. Petersburg.
Het werk is geïnspireerd op een reeks schetsen die William Blake maakte tussen 1785-1787. Ik toon er hier een uit 1785 dat tegenwoordig te zien is in het Metropolitan Museum of Art in New York, maar ook in Londen is een kopie te zien. De dans wordt in dit werk niet uitgevoerd door primitievelingen, maar feeën. Toch is de vorm van de dans in Matisse’s werk bewaard gebleven. Matisse heeft als voorbereiding op dit werk een eerder schilderij van een dans gemaakt dat tegenwoordig te zien is in Museum of Modern Art. Op dit schilderij is de vorm van de dans al vastgelegd, maar zijn de figuren nog simpeler.
Henri Matisse werd in 1869 geboren in een klein plaatsje in het noorden van Frankrijk. Al snel zou Matisse naar Parijs trekken waar hij teken- en schilderlessen kreeg en kennis maakte met beroemde kunstenaars als Pissarro, Roualt en Moreau. Door levendige discussies met deze mannen zou Matisse zijn stijl snel ontwikkelen van een somber Nabis-achtig palet tot een bonte pallet van simpele vormen en felle contrasterende kleuren. 1905 was zijn doorbraakjaar waarin hij met felle contrasten, dikke lijnen en het loslaten van perspectief de kunstwereld opschrikt en zich voor altijd beroemd zou maken.
Matisse werk wordt gerekend tot het fauvisme. De fauvisten (‘wilden’) vormen de overgang tussen het (post-)impressionisme en het expressionisme. Ze waren de eersten die vormen versimpelden en bonte kleuren gebruikten, bovendien namen ze het niet zo nauw met het perspectief. Daarmee verlieten ze steeds verder het realistische wereldbeeld, wat tijdens het impressionisme nog werd vastgehouden. Matisse en zijn fauvisme zijn dus een onmisbare schakel naar kubisme en expressionisme, die de volgende vensters van onze canon zullen vullen…
Vorig jaar was de Dans van Matisse 6 weken te zien in de dependance van de Hermitage in Amsterdam. Nu is het werk weer terug in St. Petersburg, waar eveneens 63 andere werken van Matisse te zien zijn. In Nederland is het zoeken naar werk van Matisse, het Stedelijk Museum bezit 2 latere werken van Matisse, maar deze zijn op het moment niet te zien.
Mooi en duidelijk geschreven.
weer met veel genoegen gelezen!
Terecht dat Matisse een venster krijgt. Iets te simpel om te zeggen dat zijn werk gerekend wordt tot het fauvisme. Kenmerkend voor Matisse is dat hij allerlei stromingen geprobeerd heeft, nergens inpasbaar blijkt en ten slotte zichzelf wordt. In het Stedelijk is De Parkiet en de Zeemeermin weer te zien.