ReisRamen: de Laatste Avondmalen van Florence

Tijdens de Renaissance zijn er Italië heel wat versies van het Laatste Avond maal geschilderd. Het bekendste ‘Cenacolo’ -want zo noemen de Italianen het laatste avondmaal- van heel de wereld is te zien in Milaan, waar een fresco van Leonardo da Vinci te zien is in het klooster van de Santa Maria della Grazie. Wat weinig mensen echter weten is dat het grootste aantal ‘Cenacoli’ te zien zijn in Florence, waarvan vele zelfs helemaal kosteloos te bezoeken zijn middenin de stad! Vensters neemt u mee op reis naar de stad van de Renaissance!

Cenacolo del Castagno
In de 15e eeuw maakte Andrea del Castagno een fresco in een klein kloostertje vlak in de buurt van de San Marco kerk. Volgens sommige bronnen zou Leonardo da Vinci dit werk van del Castgno gekend hebben voordat hij aan zijn eigen versie begon. De fresco van del Castagno is gemaakt rond 1440 bevat een aantal mooi architectonische elementen die voor die tijd vooruitstrevend waren. Maar het fresco bevat ook veel ouderwetse byzantijnse elementen, die voornamelijk blijken uit de gezichten en kleren van de apostelen. Het klooster van de Badia di Santa Maria a Mantignano kerk in de Via San Gallo is tegenwoordig gratis te bezoeken voor mensen die de fresco van del Castagno willen bekijken. Een handtekening in het gastenboek volstaat om binnen te komen.

Cenacolo del Ghirlandaio
Het laatste avondmaal van Ghirlandaio is ook wel bekend als het Cenacolo di Ognisanti, naar het klooster waar de fresco te zien is. Ghirlandaio schilderde drie fresco’s van het laatste avond maal in zijn leven, waarvan deze de tweede en tevens de bekendste is. De andere twee fresco’s hangen in het san Marco klooster in Florence en in een kerkje in het dorp Tavarnelle Val di Pesa ten zuiden van Florence. Ten opzichte van het werk van del Castagno, zijn de fresco’s van Ghirlandaio veel levendiger en minder star. De byzantijnse elementen hebben plaats gemaakt voor natuur taferelen op de achtergrond en de architectonische elementen zijn uitgebreid met prachtige plafonds. Ook deze fresco is gratis te bezoeken in de Borgo Ognisanti straat in Florence.

Cenacolo del Perugino
Deze fresco van het laatste avond maal werd oorspronkelijk toegeschreven aan Rafael, maar bleek later toch van Pietro Perugino te zijn. Het werk dat ook wel bekend staat als het Cenacolo di Fuligno naar het Franciscaner klooster waar het werk te zien is. Het werk werd recent gerestaureerd en is wat idyllischer van opzet dan de twee voorgaande Cenacoli. De tuin op de achtergrond doet bijna paradijselijk aan en de apostelen zijn allen gekroond met een gouden aureool, op Judas na die als enige aan de andere kant van de tafel zit. Het Cenavolo di Fuligno is gratis te bezoeken aan de Via Faenza vlakbij het station van Florence.

Cenacolo del Sarto
Andrea del Sarto schilderde zijn versie van het laatste avondmaal in het San Salvi klooster tussen 1511 en 1527 en is daarmee het recenste van de hier besproken werken. Dit is vooral te zien aan de portretten van de apostelen, die levensechter zijn dan op de eerdere werken. Merk ook op dat dit het eerste avondmaal is waar judas niet aan de andere kant van de tafel zit. Mooi in dt werk is ook het contrast tussen de levendige tafel en de ingetogen achtergrond. Het klooster waar dit werk te zien is, doet tegenwoordig dienst als museum en dus is er hier ook andere renaissance kunst te zien. Museum en Cenacolo zijn gratis toegankelijk en te vinden aan de Via Andrea del Sarto.

Naast de vier bovengenoemde werken, kent Florence nog enkele andere fresco’s van het laatste avond maal. In de Santa Croce kerk is een werk van Gaddi te bezichtigen uit de 14e eeuw. Terwijl de Santa Maria Novella een 16e eeuwse Cenacolo toont met barok invloeden. Daarnaast zijn er Cenacoli in het San Marco klooster, in de Santa Maria del Carmine kerk en in de San Giovanni Battista della Calza kerk.