In de serie ‘Wereldfaam’ gaat KunstVensters op zoek naar de verhalen achter de kunstwerken die verklaren waarom het beroemd is geworden. Vandaag een blik op het beroemdste schilderij van de Gemälde galerie uit Berlijn: Amor Vincet Omnia van Caravaggio. Om te begrijpen waarom juist dit schilderij van Caravaggio wereldberoemd is geworden, moeten we terug naar het Palazzo Giustiniani rond het jaar 1604.
Wie aan het begin van de 17e eeuw een bezoek zou brengen aan de vermaarde Italiaanse bankier Vincenzo Giustiniani, kreeg absoluut een rondleiding door zijn indrukwekkende kunstverzameling die alles bij elkaar ruim 1500 werken omvatte. Vooral zijn schilderijencollectie van de Italiaanse meester Caravaggio was beroemd; Giustiani bezat meer dan 15 werken van Caravaggio. Om te begrijpen waarom Amor Vincet Omnia van deze 15 nu juist zo beroemd is geworden, lopen we een rondje mee door de collectie die te zien was in het Palazzo Giustiani.
Caravaggio
Vincenzo was een echte liefhebber van de Italiaanse barok en van Caravaggio in het bijzonder. Een tour de collectie brengt ons langs werken van Guido Reni, Caravaggio zelf, maar ook buitenlandse volgers zoals de Utrechter Gerard van Honthorst en de Spanjaard Ribera. Vincenzo Giustiniani vertelt uitgebreid over hoe hij als beschermheer van een aantal van deze schilders, hun werk stimuleert en aankoopt. Maar in Vincenzo’s collectie vinden we ook schilderijen die niet direct met de barok te maken hebben, maar de voorlopers van het classicisme vormen zoals het werk van de Fransman Nicolas Poussin.
Als we bijna 300 schilderijen hebben bekeken en in de laatste zaal aankomen, zien we een rood gordijntje hangen dat meteen de aandacht van de bezoekers trekt. Vincenzo loopt er vol trots naar toe en zegt dat we nu het hoogtepunt van zijn collectie hebben bereikt. Met een soepele ruk aan het touwtje trekt Vincenzo het gordijntje open en komt het schilderij ‘Liefde overwint alles’ van Caravaggio tevoorschijn. Het doek toont een naakte Cupido (Amor) met allerlei voorwerpen om zich heen die met de Giustiniani te maken hebben. Giustiniani schreef about muziek en kunst (vandaar de viool, het manuscript en de pen) en was beroemd om zijn militaire macht (vandaar de wapenrusting). Doordat het doek speciaal voor Giustiniani was gemaakt werd het zijn favoriete werk uit de collectie.
Amor vincit omnia
Maar door zijn bijzondere manier van presenteren, zou het werk van Caravaggio ook buiten het paleis al snel een grote reputatie opbouwen. Als Giustiniani het achter een gordijn had opgehangen, moest het wel echt iets bijzonders zijn! Al snel telde je in hogere kringen in Rome niet mee als je het werk niet gezien had. Het doek groeide hierdoor uit tot het geheime schilderij van de Giustiniani.
Dit was totaal tegen het zere been van Vincenzo’s broer, Benedetto Giustiniani. Benedetto was kardinaal en vond dat het schilderij de profane (wereldlijke) liefde verheerlijkte, in plaats van de religieuze liefde voor god. Daarom liet Benedetto een nieuw schilderij maken door Giovanni Baglioni in de stijl van Caravaggio. Bagliones schilderij ‘Religieuze liefde vs. Profane liefde’ toont een engel (de goddelijke liefde) die een duivel met het gezicht van Caravaggio scheidt van een cupido figuur (profane liefde).
Giovanno Baglione
Ook Baglione’s schilderij werd opgenomen in de familiecollectie van de Giustiniani. Het was het begin van een conflict tussen Caravaggio en Baglione dat zou leiden tot verdachtmakingen over en weer. Het zou in 1603 zelfs tot een aanklacht tegen Caravaggio leiden vanwege laster in verscheidene gedichten. Caravaggio werd tot 2 weken gevangenisstraf veroordeeld. Ook door deze tweestrijd zou Caravaggio’s werk extra onder de aandacht komen en zijn faam opbouwen.
Het is dus niet zo zeer het feit dat er een naakt kind op het doek staat afgebeeld. In onze tijd is deze afbeelding zeer provocerend en wordt als homoerotisch beschouwd of zelfs met pedofilie geassocieerd. Aan het begin an de 17e eeuw was dit echter heel anders. Half naakte kinderen waren onderdeel van het dagelijkse leven op straat. Vincenzo Giustiniani was ook niet homoseksueel. Er zijn verder ook geen teksten of uitspraken bekend van bezoekers die het schilderij provocerend vonden. Zo zie je, hoe het tijdsbeeld de blik op de kunst kan beïnvloeden.
De wereldfaam van ‘Amor vincet omnia’ is al opgebouwd aan het begin van de 17e eeuw door de bijzondere presentatie in het Palazzo Giustiniani en de ruzie met Baglione. Sindsdien is het schilderij altijd beroemd gebleven. De Giustianini collectie is helaas aan het begin van de 19e eeuw uit elkaar gevallen en ondertussen zijn de werken over heel de wereld te zien. Veel werken zijn door de Pruisen naar Duitsland gebracht waar er in de 2e wereldoorlog veel doeken zijn vergaan of kwijt geraakt. Gelukkig zijn zowel ‘Amor vincet Omnia’ als ‘Amor sacro e amor profano’ bewaard gebleven en tegenwoordig naast elkaar tentoongesteld in de Gemälde Galerie te Berlijn.
Meer wereldberoemde kunstwerken:
Géricault ging over lijken voor ‘het Vlot van de Medusa’
Waar vind je de overweldigende natuur uit Friedrich’s Wandelaar?
Hoe Rodin 200 beelden samenbracht in zijn Hellepoort
Waarom het impressionisme, het impressionisme heet
Hitler’s Favoriete Schilderij: Het Geheimzinnige Dodeneiland
De Verborgen Verleidingen in de Tuin der Lusten van Jeroen Bosch
Is Mona Lisa het homoseksuele vriendje van Leonardo da Vinci?
Nighthawks: Het New York van Edward Hopper
Hoe Johannes Vermeer eeuwenlang werd vergeten!
Hoe een Stier beroemder werd dan Vermeer
Dit is geen pijp: dit is Magritte’s claim to fame!
Waarom liet Francis Bacon de paus van Velazquez schreeuwen?
Hoe ziet Van Gogh’s Sterrennacht er overdag uit?
Mooi verhaal en voor mij nieuw, dus wat geleerd.
Heel interessant. Graag e-mail bij nieuwe berichten. Merci.
E-mail bij nieuwe berichten is mogelijk door je te abonneren in de rechter kolom van dit blog!
Jerorn, ook onder het vakje voor reacties kun je aanvinken of je Email wilt.
Prachtige kunst,net gezien in Malta