Het Prado museum in Madrid is een van de mooiste musea in Europa waar topwerken van kunstenaars uit Spanje en daarbuiten te zien zijn. Mijn bezoek aan dit prachtige museum dateert alweer van 2007, maar toch spoken sommige werken nog steeds door mijn hoofd. Tijd dus om de topstukken uit het Prado op een rijtje te zetten! 10 werken in willekeurige volgorde met maximaal 1 werk per kunstenaar.
1. Rogier van der Weyden – de Kruisafneming
Dit bijzondere doek van de Vlaamse schilder Rogier van der Weyden wordt gerekend tot de beste werken uit zijn tijd. Het werk uit 1435 toont de kruisafneming van Jezus. Het enorm detail in dit schilderij heeft mij altijd erg aangesproken, maar vooral de compositie maakt het voor mij tot een topstuk. De wijze waarop de figuren strak omkaderd zijn, geeft een soort benauwdheid die je als toeschouwer voelt. Hierdoor brengt van der Weyden de afbeelding op het doek voelbaar.
2. Peter Paul Rubens – de Drie Gratiën
Meer Rubens dan dit doek kan je de schilderijen niet krijgen. Drie voluptueuze dames vrouwen die de drie gratiën voor moeten stellen, de dochters van Zeus die in dienst van Venus waren en voor vruchtbaarheid en levenslust staan. Merk dan ook de rozen en de cupido in de rechterbovenhoek op, die een direct verwijzing naar Venus zijn. Rubens heeft altijd een zwak gehad voor dit doek en het zijn hele leven in eigen bezit gehouden. Pas na zijn dood is het in Spaanse handen terecht gekomen. Ondanks dat het doek qua compositie vrij simpel is, behoort het top Rubens’ topstukken.
3 Titiaan – Danae
Een van Rubens’ grote voorbeelden is Titiaan die in de 16e eeuw de Venetiaanse schilderkunst op de kaart zette. Op dit doek staat Danae afgebeeld, de dochter van koning Argos die werd opgesloten in een toren om te zorgen dat ze geen kinderen zal krijgen. Zeus (Juppiter) wist echter toch bij Danae te komen in de vorm van een gouden regen, hieruit zou de Griekse held Perseus geboren worden. Het is de tweede keer dat Titiaan dit verhaal schildert, in dit doek heeft hij echter cupido (teken van de liefde) vervangen door een dienstmeid. Het eerste doek van Danae hangt tegenwoordig in Napels.
4. Francisco de Goya – het Melkmeisje
Het was moeilijk om uit de overweldigende collectie Goya’s in het Prado slechts een werk te kiezen. Maar ik heb besloten niet een van de meest beroemde werken, zoals de naakte en geklede maya of de koninklijke portretten, te nemen, maar juist een iets onbekender werk af te beelden. Goya’s melkmeisje mag dan niet zo beroemd zijn als die Vermeer, toch is het doek minstens net zo mooi. De sobere tinten, de onopvallende kan met melk, maar vooral de blik van het meisje, alsof ze de schilder wil ontkomen, wil wegduiken voor de kwast. Onweerstaanbaar.
5. Albrecht Durer – Adam en Eva
De Duitse schilder Albrecht Durer is een ondergewaardeerde schilder vanwege de beperkte invloed die hij heeft gehad op de kunstgeschiedenis. Toch behoort hij tot de absolute topkunstenaars van zijn tijd. Dat is goed te zien in deze panelen van Adam en Eva die hij maakte rond 1507. Durer toont het ideealbeeld van de man en de vrouw zoals dat in die tijd bestond. De doeken verraden invloed van onder meer Boticelli, waarvan Durer ongetwijfeld werken heeft gezien tijdens zijn reis naar Italië. Vooral in de licht/donker verhouding is Durer zijn tijd hier vooruit.
6. El Greco – de Wederopstanding
Het Prado bezit de grootste collectie van El Greco werken buiten Toledo en een bezoek aan dit museum geeft dan ook een goed overzicht van zijn werk. In het hier getoonde doek wordt de wederopstanding van Jezus uitgebeeld. Voor mij is dit een van de beste werken van El Greco vanwege de geweldige compositie, de vallende man op de voorgrond in contrast met Jezus. Maar vooral ook vanwege de losse penseelstreek, die we tot aan het impressionisme niet meer zouden zien, en het kleurgebruik. In het doek zijn namelijk tegen een sobere achtergrond de drie primaire kleuren: rood, geel en blauw afgezet.
7. Fra Angelico – de Annunciatie
De meeste werken van Fra Angelico zijn te zien in Florence, dus het is bijzonder om buiten deze stad Angelico tegen te komen. Bovenstaand doek is bovendien van uitmuntende kwaliteit. Bijzonder is combinatie van twee Bijbels verhalen in een werk. Op de voorgrond zien we een engel de geboorte van Jezus aankondigen aan Maria, een voorstelling waar Fra Angelico talloze variaties op heeft gemaakt. Maar op de achtergrond zien we Adam en Eva weggestuurd worden uit het paradijs. Het is een mooi contrast tussen een afscheid met god en de aankondiging van de zoon van God op aarde.
8. Francisco Ribalta – de Omarming van Christus en Sint Bernard
Dit doek is de meest onbekende van deze top 10, zie het als de verrassing in de lijst. Toch wilde ik het graag opnemen vanwege het prachtige contrast in dit werk tussen licht en donker. Francisco Ribalta was dan ook de eerste Spaanse navolger van Caravaggio. Ribalta is tegenwoordig niet meer zo bekend, maar heeft een onschatbare invloed gehad op de Spaanse schilderkunst als voorbeeld voor onder meer Murillo en Zurbaran. In dit werk omhelst Jezus Sint Bernard, een van de toonaangevende Cistercienzer monnikken, die 1000 jaar na de dood van Jezus leefde.
9. Diego Velasquez – Las Meninas
In dit lijstje van 10 werken mocht Las Meninas van Velasquez natuurlijk niet ontbreken. Ondanks dat er in het Prado talloze mooie werken van Velasquez hangen, was deze keuze snel gemaakt. Het werk heeft namelijk alles in zich, het een zelfportret van de schilder, een afbeelding van de koninklijke familie, een mooi spel tussen licht en donker, een overzicht van schilderijen van Rubens en tegelijkertijd een beeld van het hofleven. Bovendien is het doek geweldig vakkundig geschilderd met oog voor detail en zonder te veel verheerlijking. Het is een puur beeld van het leven aan Spaanse hof zoals we dat maar weinig te zien krijgen, waarbij zelfs de latere portretten van Goya stijf overkomen.
10 Hiernonymus Bosch – de Tuin der Lusten
De Tuin der Lusten is een doek waar je tijden naar kan kijken en steeds weer nieuwe dingen in kan zien, want wat gebeurt er veel in dit werk! Bosch toont zich op zijn best in deze afbeelding van de aarde voor de grote vloed die zou komen nadat Noach zijn ark had gebouwd. Het is een triptiek, links is de tuin van eden te zien, rechts staat de hel afgebeeld, maar toch is het onlogisch dat dit een altaarstuk zou zijn. De precieze functie van dit doek is dan ook onbekend. Het blijft hoe dan ook een bijzonder doek waar je even de tijd voor moet nemen!
Zo zijn we aan het einde gekomen van deze geheel subjectieve lijst van topstukken in het Prado. Ik had overigens graag een beeldhouwwerk in deze lijst opgenomen, het Prado heeft namelijk ook een prachtige beelden collectie. Ik had graag een wit marmeren buste van Antonius getoond. Maar omdat ik geen goede afbeelding kon vinden, is het beeld buiten beschouwing gebleven. Maar het Prado heeft nog veel meer mooie kunstwerken die ik hier vandaag niet getoond heb.
Wat zijn uw Prado favorieten?
Pingback: Onder de Loep: Las Meninas van Diego Velazquez | // Vensters