het Indrukwekkende Folkwang Museum (Essen)

Stel je voor, je weet niet veel van (moderne) schilderkunst en je zou graag een beter overzicht hebben van wat de schilderkunst vanaf 1800 te bieden heeft. Bespaar je dan een dure cursus kunstgeschiedenis, maar breng een bezoek aan het Folkwang Museum in het Duitse Essen. Een museum dat opvalt door zijn compleetheid.

In de galerij van de 19e eeuw begint de collectie met kunstwerken uit de Duitse romantiek, die vertegenwoordigd wordt door onder meer Caspar David Friedrich en Arnold Bocklin. Deze werken worden aangevuld met Franse romanitici als Corot en realisten als Courbet. Het is een voorzichtig begin met simpele werken zoals je ze in een regionaal museum verwacht.

	Pierre Auguste Renoir – Lise

Bij het impressionisme, de volgende zaal, wordt dit gelukkig beter. Topstukken van alle bekende namen overdonderen de bezoeker. Zo hangt er een Kathedraal van Rouen van Monet, een mooie dame met parasol van Renoir en een Spaans geinspireerd portret door Manet. Hier en daar wordt er een Duitse tijdsgenoot tussendoor geplaatst, maar het zijn vooral de Franse werken die de boventoon voeren.

Vervolgens ga je verder naar post-impressionisten en zijn weer alle grote kunstenaars aanwezig. Van Gogh, Gauguin, Cezanne, Signac, Matisse, Munch, Hodler en Ensor zijn hoofdleveranciers in deze zalen. Hierbij valt weer de kwaliteit van de werken op. Het zijn niet zomaar een paar schilderijen, het zijn precies die werken die de specifieke kunstenaar bijzonder maken.

Het is een uitgebalanceerde collectie waarin van iedere kunstenaar slechts enkele werken aanwezig zijn. Geen ellenlange zalen met veel van hetzelfde dus, maar een goed afgestemd geheel waarin je de ontwikkeling van de schilderkunst van werk tot werk ziet gebeuren.

	Auguste Macke – Modes Frau mit Sonnenschirm

In de volgorde van het museum volgen nu de kubisten Picasso en Braque met werken uit hun vroege en dus meest revolutionaire periode. Snel wordt dit gevolgd door het Duits Expressionisme dat eigenlijk de kern van de collectie vormt. In twee zalen hangen hier alle grote namen van die Brucke (o.a. Macke, Kirchner, Nolde) en der Blaue Reiter (o.a. Kandinsky, Kokoschka, Marc).

Hierbij wordt er iets meer getoond dan slechts een of twee werken per kunstenaar, maar zonder de bezoeker te overvoeren. Absolute topstukken van de collectie hangen in dit deel van het museum. De werken hier behoren tot het beste die Kirchner en Nolde gemaakt hebben.

De bezoeker loopt vervolgens verder naar andere grote namen uit deze avant-garde tijd zoals Klee, Chagall, Delauney en Dix. De tentoonstelling vervolgt nu met een of twee doeken van de Stijl zoals een Mondriaan. Daarna snel gevolgd door het surrealisme waarbij alle grote namen uiteraard weer aanwezig zijn (Dali, Miro, Magritte).

Als je vervolgens verder loopt naar de zalen met hedendaagse kunst, vind je werken van Jackson Pollock, Mark Rothko, Josef Albers zodat je een perfect overzicht hebt van de abstract expressionisme. Ook hangen hier werken uit de Pop Art van onder meer Andy Warhol en de minimalisten als Frank Stella en Yves Klein.

	Mark Rothko – White, Pink and Mustard

Het onbekende Folkwang Museum slaagt er in een goed overzicht te geven van de ontwikkeling van de moderne schilderkunst met een collectie die overzichtelijk en compleet is. Hoogaangeschreven musea zoals het Centre Pompidou in Parijs en het Museo Reina Sofia in Madrid hebben collecties die veel minder afwisselend en compleet zijn.

Vooral de kwaliteit die uit de werken spreekt is indrukwekkend. Ieder museum kan bekende kunstenaars aankopen, maar het is de kunst de juiste werken van beroemde namen aan te schaffen. Hierin is het Folkwang museum uitermate geslaagd. Vergeef me het enorme aantal namen dat ik in dit bericht heb genoemd. Het was voor mij de enige manier om mijn bewondering voor de indrukwekkende collectie gestalte te geven.

Met enkele gerichte aankopen – het futurisme en de dada zijn niet present – en de juiste reclame heeft dit museum het in zich een van de leidende moderne kunstmusea van de wereld te worden. Daar kunnen veel Nederlandse musea nog iets van leren.

– JdB/November 2010

Dit artikel is het tweede deel uit een tweeluik over het Folkwang Museum te Essen. Het eerste deel ging over de huidige tijdelijke tentoonstelling over Impressionisme in Parijs en is HIER terug te lezen.