Mijn eerste echt kennismaking met de Rococo, stijl van rose wangetjes, stijl vol onbezorgdheid en plezier, was een paar jaar geleden in Parijs. Ik bezocht toen per toeval een tijdelijke tentoonstelling rondom Jean Honoré Fragonard. Hier hingen schilderijen met lichtvoetige onderwerpen en heldere kleuren. Ik verbaasde me over het plezier dat uit de schilderijen spreekt.
Ook bovenstaand schilderij is van Fragonard en is waarschijnlijk het meest bekende uit zijn oeuvre. Het olieverf schilderij, Les hasards heureux de l’escarpolette, uit 1767 toont een schommelende dame omringd door twee heren die ongetwijfeld naar haar hand dingen. Het geheel speelt zich af in een bosrijke omgeving en is een duidelijke tegenhanger van de gangbare neoclassicistische stijl.
Rococoschilders gingen door op de traditie van de barok en probeerden dus op een expressieve manier emoties weer te geven, ze schuwen tierlantijntjes ook niet. Maar tegenstelling tot de barok worden nu vaak minder zware onderwerpen gekozen en ook vaak scènes uit het dagelijks leven geportretteerd. Nieuw is ook dat er wordt geëxperimenteerd met pasteltekeningen en het landschap belangrijker wordt in de schilderijen.
Jacob van Ruysdael, het Grote Bos, Gemälde Galerie Wenen.
Fragonard en de Nederlandse meesters
Ook in Les hasards heureux de l’escarpolette is er veel detail gelegd in het afgebeelde landschap. Fragonard had hiervoor goed gekeken naar Jacob van Ruisdael. Maar ook andere Nederlandse meesters zoals Rembrandt en Frans Hals inspireerden hem bij het maken van zijn schilderijen.
De portretkunst was een belangrijk onderdeel van de Rococo en juist bij de portretten van Fragonard is goed de invloed van Frans Hals te zien. Vooral de ongedwongen penseelstreken van Frans Hals nam Fragonard van hem over. Het is een groot contrast met de hele strakke gedetailleerde werken van het neoclassicisme.
De Drinker van Frans Hals (links) en Monsieur Delabret van Fragonard (rechts).
Fragonard en het Impressionisme
Juist het ongedwongen plezier dat Fragonard in zijn schilderijen wist te leggen, inspireerde veel latere kunstenaars. Vooral bij het impressionisme, een stroming waarin men ook graag met landschappen en lichte kleuren werkte, zien we dan ook invloeden van Fragonard terug.
Kijk bijvoorbeeld eens naar Renoir. Dezelfde rode wangetjes en onderwerpen keren bij hem terug. Ondanks dat zijn stijl natuurlijk veel losser is dan Fragonard, zien we eigenlijk een zoektocht naar dezelfde ontspanning. Ook Renoir had een hekel aan het gebruik van echte modellen en schilderde liever de mensen van alledag.
De Liseuse van Renoir (links) en Fragonard (rechts).
De Rococo wordt vaak afgedaan als een Franse onbeduidende stroming in de schilderkunst, die in de schaduw staat van de grote ontwikkelingen van de Barok of de Romantiek. Onterecht, want de periode heeft met de introductie van pastel en de aandacht voor landschap en het dagelijks leven de schilderkunst een nieuwe richting gegeven.
 |
 |
Ook deze kunst heb je op een boeiende wijze in de aandacht gebracht.
Door de veranderde smaak waarschijnlijk komt deze stijl/periode op mij in de eerste instantie zoetig over. Het eerste schilderij is wel in heel zwierige fijne penseellijntjes geschilderd, net een ets, hetgeen de vrolijkheid benadrukt. Bij nader beschouwing vind ik van beide liseuses het schilderij van Fragonard misschien nog wel mooier dan dat van Renoir.
Ik heb onlangs blogs ( in stock) gemaakt over de bijna in het vergeetboek geraakte muziek. Ik plaats die als de sfeer en het jaargetijde daarmee in harmonie zijn. Eigenlijk vind ik ook bijna alle kunst van alle tijden mooi en uniek. Er is zoveel dat een voorkeur voor bepaalde kunst bij mij niet bestaat. Ben een kunstomnivoor. Zo ook met muziek.
Het bovenste schilderij is echt schitterend. Je ziet de draaiende boomstronk en het touw van de schommel dat daar omheen zit bevestigd. Een mijnheer laat haar schommelen en de ander gluurt onder haar rokken.
Zelfs de engelenbeeldjes kijken toe.
Ook mooie vergelijkingen van de verschillende schilders.
Boeiend.
Groet,
Fraai blog.
Mooi verhaal en overzicht Jeroen. Van Fragonard had ik nog nooit gehoord. Heerlijk schilderij!
Erg mooi en interessant.
Rococo in de dichtkunst is ook onbekend en niet zo onbeduidend als men zou denken.
Boeiend Jeroen, maar ik ga weer verder met mijn vakantieklussen.
Een zoektocht naar ontspanning; mooi thema.
Mij lijkt de liseuse van Renoir toch bleker geschilderd dan die van Fragonard.
Leuk weer alle reacties! Dank aan allen! Ik herken me erg in het beeld van de kunst- en de muziekomnivoor. Ook ik hou van allerlei periodes en stijlen, waarbij ik natuurlijk wel favorieten en minder favorieten heb. Toch betekent dat niet dat ik me voor bepaalde stijlen afsluit.
Opvallend dat Fragonard inderdaad onbekend is op het blog, het geeft toch maar weer de onbekendheid van de Rococo aan. Fragonard is mijn ogen namelijk de grootste Rococo schilder, al doe ik misschien nu een enkele andere Fransman (Boucher) of Italiaan (Tiepolo) tekort.
De liseuse van Renoir is misschien niet het beste voorbeeld van de roze wangetjes. Kijk eventueel nog even naar mijn blog over de Renoir tentoonstelling (http://www.vkblog.nl/bericht/279309/Renoir_in_het_Grand_Palais). Dan zul je zien dat Renoir toch wel veel roze wangen schilderde!
Boeiende blog!
Pingback: Kunstgeschiedenis: de Rococo | // Vensters